طی سه دهه اخیر، تحقیقات متعددی در زمینه کارکردها و اثرات توسعه روستا_ شهرها و شهرهای کوچک در توسعه اقتصادی- اجتماعی ملل مختلف و ایران به انجام رسیده است. تجربیات داخلی مؤید نقش تعادل بخشی فضایی، ارتقای شاخص های برخورداری روستائیان پیرامون از خدمات زیربنایی و اقتصادی-اجتماعی آنها و تا حدودی افزایش زمینه های اشتغال غیرکشاورزی در این شهرها بوده است. پژوهش حاضر، ضمن اشاره ای به پیشینه و تجربیات موضوع، به بررسی وتحلیل اثرات سه نمونه از روستا_شهرهای واقع در دو بخش زبرخان و میان جلگه شهرستان نیشابور پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد: ایجاد روستا-شهرها به استناد تحلیل های آماری و مقایسه ضرایب آنتروپی، جینی و کشش پذیری جمعیت ( در دو دوره قبل و بعد از ایجاد)، موجب ایجاد تعادل فضایی- جمعیتی در ابعاد ناحیه ای شده، و از سوی دیگر با استقرار خدمات متنوع اداری، اقتصادی- اجتماعی و رفاهی در آنها از حدود 50 درصد رفت وآمدهای غیر ضرور و پر هزینه روستائیان منطقه به مرکز شهرستان جلوگیری شده و موجبات رضایت آنها را فراهم کرده است. از نظر اقتصادی در روستا_ شهرها بیش از 20 نوع شغل جدید (دولتی و خصوصی) و مراکز ارائه خدمات کشاورزی (نهاده ها، کود، سم و . .) و دامپزشکی بخش خصوصی ایجاد شده و حدود 30 تا 80 درصد مراکز خرید و فروش محصولات کشاورزی از نیشابور به این شهرها تغییر مکان داده اند و درنهایت کاهش رفت و آمد به نیشابور، کاهش هزینه‌های حمل و نقل و افزایش سود و درآمد روستائیان منطقه مورد مطالعه را موجب شده اند.

کلمات کلیدی