مقدمه: پوکی استخوان شایع ترین اختلال متابولیسم استخوان و مواد معدنی می باشد(1).مطالعات صورت گرفته نشان می دهند مارکرهای بیوشیمیایی تغییرات دینامیکی در عملکرد استخوان را ارزیابی و میزان پاسخ متابولیسم استخوان به فعالیت بدنی را تعیین می کنند(2).پاراتیروئید(پاراتورمون)؛هورمونی پلی پپتیدی و تک زنجیره ای است و از جمله هورمون های منحصر به فردی است که در تحریک تشکیل و جذب استخوان نقش اصلی را ایفا می کند(1).ترتیبیان و همکاران(1387) گزارش کردند 9 هفته تمرین هوازی سبب افزایش معنادار غلظت های پاراتورمون می شود(2). این در حالی است که وینیانپا و همکاران(2009) گزارش کردند تمرین شدید سبب کاهش سطوح پایه پاراتورمون در پایان 6 و 12 ماه تمرین در گروه تجربی در مقایسه با گروه کنترل می شود(3).آلکالین فسفاتاز ویژه استخوان، ایزو آنزیمی مشتق از استخوان است که نشانگر(مارکر) فعالیت سلول های استئوبلاست و تشکیل استخوان می باشد(2).این آنزیم در مایع خارج سلولی ریخته می شود و افزایش میزان سرمی آن با میزان استخوان سازی ارتباط مستقیم دارد. فعالیت بدنی موجب می شود آلکالین فسفاتاز اثر آنابولیکی بر متابولیسم استخوان داشته باشد(2).ترتیبیان و همکاران(1387) گزارش کردند 9 هفته تمرین هوازی سبب افزایش معنادار غلظت های آلکالین فسفاتاز شد(2). روش شناسی:19 نفر زن میانسال سالم به طور تصادفی در دو گروه تجربی(11 نفر،سن:74/3±27/41 سال) و کنترل(8 نفر،سن:91/2±25/43 سال) قرار گرفتند.گروه-تجربی به مدت 6 ماه و هر هفته 3 جلسه و در هر جلسه به مدت 60 دقیقه تمرینات هوازی با شدت 55 تا 65 درصد ضربان قلب ذخیره(HRR) را اجرا کردند،اما گروه کنترل در هیچ مداخله ای شرکت نداشتند.از گروه کنترل و تجربی در قبل و بعد از شروع برنامة تمرینی به منظور اندازه گیری فاکتورهای بیوشیمیایی نمونه گیری خون به عمل آمد.برای اندازه گیری پاراتورمون از روشELISA استفاده شد.همچنین آلکالین فسفاتاز به روش اتوآنالایز انداز گیری شدند.برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم-افزارspss و روش آماری t همبسته و مستقل در سطح معناداری05/0>p استفاده شد. یافته های پژوهش: نتایج عدم تغییر معنادار در سطوح پاراتورمون و آلکالین فسفاتاز را در گروه تجربی در مقایسه با گروه کنترل نشان دادند. بحث: در این پژوهش سطح هورمون پاراتیروئید در گروه تجربی به طور معناداری افزایش یافت(05/0>p)، ولی سطح هورمون پاراتیروئید در گروه کنترل تغییرات معناداری نداشت.اما در مقایسة گروه ها،تغییرات هورمون پاراتیروئید در گروه تجربی در مقایسه با گروه کنترل معنادار نبود.یافته های پژوهش حاضر با نتایج شیباتا و همکاران(2003) در زنان میانسال غیر یائسه همخوانی داشت(4) و با یافته های شن و همکاران(2007) در افراد مسن همخوانی نداشت(5). همچنین سطوح مارکر متابولیسم استخوان؛آلکالین فسفاتاز تغییر معناداری در گروه تجربی و کنترل پیدا نکرد.این نتایج با یافته های ریچاردسون(1999) همخوانی داشت(2) و با یافته های شن و همکاران(2007) در افراد مسن همخوانی نداشت(5).تناقض در نتایج تحقیقات مختلف را می توان به تفاوت در نوع، شدت، مدت و تکرار فعالیت(2،3،6)همچنین میزان آمادگی بدنی و سنین متفاوت افراد نسبت داد(6).شدت و میزان فشار تمرین اصلی ترین علت تناقض در نتایج تحقیقات مختلف می باشد بگونه ای که شدت تمرین بیشترین میزان تغییرات در سطح هورمون پاراتیروئید را تعیین می کند(3)پیشنهاد می شود افزایش معنادار آلکالین فسفاتاز به استرین و فشار به سیستم عضلانی اسکلتی وابسته است(2). نتیجه گیری: به طور کلی فعالیت بدنی منظم و طولانی مدت که حداقل شدت لازم برای تحریک استخوانی را دارا باشد سبب افزایش جذب روده ای یون کلسیم و کاهش دفع ادراری یون کلسیم شده و منجر به افزایش سطوح کلسیم یونیزه سرم می شود.همچنین با افزایش سطوح آلکالین فسفاتاز انتقال کلسیم مایع خارج سلولی به درون استئویدهای غیر معدنی افزایش می یابد و سلول های استخوانی جدید ساخته می شود(2،1).

کلمات کلیدی