رویا از جمله کراماتی است که در حوزه کشف روحانی صورت می گیرد و یکی از محل های کشف و شهود است و به همین دلیل منبع آگاهی می باشد. از سوی دیگر آغاز وحی با رویا ست چنان که در بحار الانوار به نقل از عایشه آمده است که پیامبر(ص) این گونه بوده اند. ارتباط وحی با رویا باعث ارتباط وحی با کشف می شود. زیرا آغاز وحی با رویای صادقه می باشد که رویای صادقه خود جزو مکاشفات است. و همچنین این رویا در عالم خیال رخ می دهد و خیال خود با حقیقت الهی رابطه عمیقی دارد. اکنون که معلوم شد آغاز وحی با خواب بوده است و از این طریق وحی با عالم خیال مرتبط می‌شود. سئوال مهمی پیش می‌آید که علت شروع وحی با رویا چیست؟ وحی عبارتست از هر امری که از عالم غیب در عالم شهادت ظهور کند چه ظهور آن در حس باشد یا خیال یا مثال، آن وحی است و تعریف است و اعلام است از سوی ا... . تمام هستی به شکل سطوح یا حضرات پنج گانه(خمس) بنا یافته است یعنی حضرت‌ ذات‌، عقول‌، ارواح‌، مثال(خیال) و حس. حضرت خیال واسطه بین حس و حضرت فراحسی و یا روحانی و معقول است. معانی معقول یا همان وحی از عوالم بالا به سمت عوالم پایین و حضرت حواس فرود می‌آیند در نتیجه به عالم خیال نزدیک‌ترند تا عالم حس و برای رسیدن به عالم حس، ناگزیرند که از حضرت خیال عبور کنند و چون حقیقت خیال این است که هر چه در نزد او حاصل می‌شود، به صورت محسوس درمی‌آورد و گرنه خیال نباشد، و به دلیل همین ویژگی یکی از مکان های مناسب برای محسوس و مرئی شدن معانی، عالم رویاست زیرا رویا نیز در عالم خیال رخ می دهد. در نتیجه خیال معانی معقول را به صورت محسوس، مسموع و مرئی درمی‌آورد؛ چون که خیال به دلیل خاصیت واسطه بودن یا همان حالت برزخی‌اش، ویژگی هر دو طرف خود را داراست و معانی که از طریق خیال، به صورت مسموع و مرئی درمی‌آیند یا در همان حضرت خیال بر انبیاء ظاهر می‌شوند مانند اینکه پیامبر(ص) علم را به صورت شیر ادارک کردند و یا در حضرت حسیه ظاهر می‌شوند مانند حضرت مریم (ع) که جبرئیل (ع) را به صورت انسانی دیدند و حضرت محمد (ص) به صورت زیبای دحیه کلبی مشاهده کردند. بنابراین در فرآیند وحی که انزال معانی مجرد عقلی از عوالم فرا حسی و روحانی به عالم حس می باشد، این معانی می بایست صورت محسوس به خود بگیرد این امر برای این که انسان امکان علم پیدا کردن به خدا را بیابد ضروری است. این کار حضرت خیال است که وحی را در قالب صورت حسی درمی آورد چون خیال با تشبیه خدا سر و کار دارد. اما بر مبنای اصل لیس کمثله شیء (11/شوری ) نیاز به عقل نیز هست که این علم و معرفت به پروردگار که آمیخته به تشبیه شده است را تنزیه کند. زیرا کار عقل جداسازی و فرق گذاری است.

کلمات کلیدی