کنگلومرای سازند قره قیطان (پرمین فوقانی تا تریاس آغازین) بخشی از پی سنگ حوضه رسوبی کپه داغ در ناحیه آق دربند در شمال شرقی ایران است. قطعات پلوتونیکی کنگلومرا عمدتاً از گرانیت، آلکالی گرانیت و کمتر مونزونیت تشکیل شده است. این پبلها عمدتاً غنی از پتاسیم بوده و ماهیتی شدیدآً پرآلومین تا متاآلومین دارند. پذیرفتاری مغناطیسی (SI 5-10×2 تا SI 5-10×27)، ترکیب کانی شناسی، طیف ترکیبی عمدتاً گرانیتی و ویژگیهای ژئوشیمیایی، نشان می دهد که همه پبلها به گرانیتوئیدهای سری ایلمنیت (احیایی) تعلق دارند. سن سنجی به روش U-Pb بر روی کانی زیرکن، سن میانگین 343 میلیون سال (کربونیفر) را برای تبلور پبل گرانیتی مشخص کرد. مقدار نسبت 87Sr/86Sr اولیه با توجه به سن بدست آمده از زیرکن بین 7068/0 و 7062/0، مقدار 143Nd/144Nd اولیه بین 511936/0 و 511938/0 و εNd اولیه 03/5- تا 99/4- متغیر است. بنابراین ماگما از ذوب بخشی سنگهای پوسته قاره ای منشاء گرفته است. براساس مقدار 143Nd/144Nd و εNd حداقل سن سنگ منشاء رسوبی دگرگون شده 1400 میلیون سال بوده است. در مرکز زیرکن ها نسلهای متفاوت زیرکن (گرد شده) با سنهای 1986، 1039 و 645 میلیون سال شناسایی شدند. این زیرکن ها از سنگ منشاء به همراه ماگما بالا آورده شده اند. در زمان تشکیل سنگ منشا در منطقه سنگهایی با سن های پروتروزوئیک به عنوان پی سنگ قدیمه در ناحیه وجود داشته است. مقایسه سن توده های گرانیتی نوع احیایی ده نو، کوهسنگی و خواجه مراد (اواخر تریاس) که نتیجه برخورد صفحات ایران و توران هستند با سن پبل گرانیتی (کربونیفر)، نشان می دهد که پبلها حاصل یک برخورد بسیار قدیمیتر بین خردقاره های موجود در محل تشکیل آنها (در شمال منطقه آق دربند و احتمالاً در کشور ترکمنستان) بوده اند.

کلمات کلیدی