در معنایی عام، سبک روشی از کاربرد زبان است که در یک بافت معیّن، بوسیله شخص معیّن و برای هدفی مشخّص بکار گرفته می‌شود. با توجه به این تعریف، پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که چگونه می‌توان ویژگی‌های سبکی متن یک نامه را در ارتباط با بافت بیرونی آن بررسی کرد و به نقش یا کارکرد ویژگی‌ها نیز پرداخت؟ برای پاسخ به پرسش مذکور، با این فرض که با طرح روشی مبتنی بر تحلیل گفتگو می‌توان ویژگی‌های سبکی «نامه» در ارتباط با «بافت» بیرونی آن بررسی کرد و به «نقش یا کارکرد ویژگیهای سبکی» نیز پرداخت، روش «سبک‌شناسی لایه‌ای» به کار گرفته می‌شود. در این روش ویژگی‌های سبکی متن در چهار لایة کاربردشناسی، نحو واژگان و بلاغت بررسی می‌گردد. داده‌های پژوهش، نامة شماره یکم امام محمّد غزالی است؛ در مقالة حاضر به دو لایة «کاربردشناسی» و «نحو» پرداخته شده و لایه‌های «واژگان» و «بلاغت» در مقاله‌ای جداگانه ارائه خواهد شد. غزالی این نامه را در موقعیّتی نوشته که متّهم به کفر و الحاد بوده و برای پاسخگویی به این اتّهامات به حضور سلطان سنجر فرا خوانده شده،‌ مخاطب نامة او پادشاه است. در چنین موقعیتی، تجزیه و تحلیل ویژگیهای سبکی نامه نشان می‌دهد که جهت‌گیری ضمنی متن، کاستن از قدرت پادشاه و اتخاذ موضع اقتدار برای نویسنده است. هدف پژوهش این است که شیوه‌ای در سبک‌شناسی متون فارسی با رویکرد تحلیل گفتگو ارائه دهد و نشان دهد که این شیوه در مطالعة سبک متونی که کارکرد اجتماعی دارند، ابزاری مناسب است.

کلمات کلیدی