یکی از رویکردهایی که در چارچوب توسعه پایدار روستایی مطرح می باشد، رویکرد «متنوع سازی فعالیتهای اقتصادی» است. اعتقاد کلی بر این است که تنوع شالوده و اساس ثبات و پایداری است و هر اندازه سیستمی متنوع تر گردد، پایداری و پویایی آن در طول زمان و در مکانهای مختلف نه تنها در مقابل تنشهای درونی، که در مقابل تنش های بیرونی نیز حفظ می گردد. بر این اساس تحقیق حاضر به تبیین پایداری/ناپایداری جمعیتی سکونتگاههای روستایی شهرستان مشهد با استفاده از رویکرد متنوع سازی فعالیتهای اقتصادی می پردازد. روش تحقیق پس رویدادی یا Ex-post facto می باشد و فرضیه تحقیق بین دو گروه از روستاهای شهرستان مشهد مورد آزمون قرار می گیرد. جمع آوری اطلاعات مبتنی بر روش اسنادی و پیمایشی بوده است، نمونه گیری به روش نمونه گیری طبقه ای تخصیص یافته صورت گرفته است. نتایج حاصل از 41 پرسشنامه آبادی و 380 پرسشنامه خانوار نشان می دهد که میزان تنوع در فعالیتهای اقتصادی بین دو گروه از روستاهای پایدار و ناپایدار جمعیتی متفاوت است، به طوری که روستاهای پایدار جمعیتی از نظر فعالیتهای اقتصادی متنوع تر می باشند. بررسی نوع تنوع در فعالیتهای اقتصادی بین دو گروه روستاهای پایدار و ناپایدار جمعیتی بیانگر این مطلب است که روستاهای پایدار جمعیتی عمدتاً از نظر فعالیتهای اقتصادی غیرکشاورزی (صنعت و خدمات) متنوع هستند حال اینکه تنوع در روستاهای ناپایدار جمعیتی عمدتا در فعالیتهای اقتصادی بخش کشاورزی می باشد. این مساله با وقوع خشکسالی های پیاپی از سال 1379 تاکنون در استان خراسان رضوی قابل توجیه است. لذا تنوع بخشی به فعالیتهای اقتصادی خانوار (خصوصا در بخش های غیر زراعی) باعث کاهش آسیب پذیری خانوار در برابر بحران های مختلف گردیده و ماندگاری جمعیت در نواحی روستایی را افزایش می دهد.

کلمات کلیدی