تاریخ، به‌عنوانِ یک انتظامِ دانش‌گاهی، به‌آرامی، درحال اضمحلال است؛ امّا، به‌مثابه‌ی تفنّنی عبرت‌آموز و خاطره‌انگیز، هوادار، بسیار دارد که اعجاب‌آورانه، علاقه‌مندانِ پرشماری را به‌سوی خود ‌کشانده است. گریزِ از زوال، تاریخ را، محتاج ساخته است؛ زیرا، دانش تاریخ، نیازمندِ مددیابی از معرفت‌«ها»یِ گوناگون است؛ زان‌سبب که تاریخ، دو پیکره دارد: ازیک سو، واقعه هایِ به جامانده از گذشته؛ و دیگر، تفسیر رخ‌دادهای روی‌داده در بسترهای زمان مند/ مکان مند. مشاهده‌ناپذیریِ گذشته یِ سپری شده، خودبه‌خود، نشان گر آن است‌که ما، به‌منزله‌ی کنش‌گرانِ شناخت، توانِ استدراک آن را از دست داده ایم. کار ما، بازخوانی، بازتفسیر و بازنمونِ گذشته است که به حذف، جرح، بزرگ نمایی و کوچک نماییِ وقایع، می انجامد. تاریخ، بنابراین، تبدیل به متنی می شود که مورّخ، هنگام کار درباره ی واقعه ها، «خلق» می کند و به تعبیری، «جعل». نگارشِ نوشتارِ تاریخی، دست آورد شکاف بین گذشته و حال است؛ شکافی هستی / وجودشناختی که نهفته در سرشت پدیده هاست. نگارشِ یک متنِ تاریخی، در قالب سامان دهی دوباره ی خوانش ِ روی‌دادها و در میانِ حبّ و بغض منتفع و متضرّر شوندگان، برسازی می‌شود و قوام می‌یابد. هنگامی که گذشته را یک متن مملوّ از متون کهن می دانیم که باید خوانده شود و معنادار گردد، معنادار کردن را از خود گزارش های تاریخی، انتظار نداریم؛ بل که، آن را کارویژه‌ی علوم اجتماعی به‌حساب می آوریم. تأویل متن، به معنای توجّه هم زمان به ساختار زبانی، ازیک سو، و فهم معنای متن، ازدیگرسو، امکان گشودن دنیای متن را برای خواننده فراهم می‌آورد. این امر، از آشتی میان فیلسوف و مورّخ، رخ نمون نمی شود؛ زیرا، هدفِ مورّخ، بازسازی تصویر جزء‌به‌جزء گذشته، و هدفِ فیلسوف، دریافت نظریات کلّی، است؛ امّا، از آشتی میان تاریخ و علوم اجتماعی به دست می آید، زیرا، کارویژه ی علوم اجتماعی، عبارت از کمک به سایر نظم‌های درسی و بهبودِ فرآیندِ فهم است. نگارنده، در جست‌وجویِ یافتن راهی برای کمک به زوال‌گریزیِ تاریخ است؛ بنابراین، با بهره‌گیری از روی‌کردهایِ گونه‌گونِ میان‌رشته‌ای (عمودی/ افقی، وسیع/ عمیق، بسته/ باز، پژوهشی/ آموزشی، عمل‌گرا/ انتقادی)، کوشش خواهد کرد نشان دهد که کدام‌یک از گونه‌هایِ درون‌رشتگی {Intradisciplinary}، بین‌رشتگی {Crossdisciplinary}، میان‌رشتگی {Interdisciplinary}، چندرشتگی {Multidisciplinary}، تکثّررشتگی {Pluridisciplinary}، فرارشتگی {Transdisciplinary}، پسارشتگی {Postdisciplinary}، و متارشتگی {Multidisciplinary}، می‌توانند تاریخ را، دوباره، کرسی‌نشینِ قدرت‌مندِ انتظام‌هایِ دانش‌گاهی، نمایند.

کلمات کلیدی