سیاست خارجی/ داخلی کشورها، به ویژگی‌های ژئوپولیتیک وابستگی دارند. برخی از دانش‌مندان علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، براین باورند که سیاست یک کشور را مختصّات ژئوپولیتیک می‌سازند که عمدتاً به صورت ژنتیک، در کدهای رفتاری یک کشور، مخفی‌اند و سیاست‌مداران، بدون آن‌که عامدانه، تصمیم بگیرند، مجبور می‌شوند آن‌ها را، پیاده کنند. ژنوم ژئوپولیتیک، نقشه‌ی جغرافیاییِ ژنتیکِ سیاست در یک کشور است که تأثیری بسزا در شکل‌بخشیدن به رفتارهای یک نظام سیاسی در عرصه‌ی نظام بین‌الملل دارد. بنابراین، همان‌گونه که انسان‌ها، مطابق با نقشه‌ی ژنتیکِ موجودیّتِ خود عمل می‌کنند، کشورها را نیز کدهای ژنتیک راه‌بری می‌کنند. ویژگی‌های ژئوپولیتیک، عبارت‌اند از: الف) ثابت (موقعیّت جغرافیایی، فضا، وسعت خاک، هندسه‌ی زمین، شکل کشور و...)؛ و، ب) متغیّر (جمعیّت، منابع طبیعی، ویژگی‌های نظام بین‌المللی، ماهیّت زمام‌داری کشورها، تجدیدنظرطلب یا محافظه‌کار بودن، نوع رابطه با قدرت‌های بزرگ، جهت‌گیری‌ها و...). آن‌چه تاکنون، سیاست را در کشورهای خاورمیانه‌ی عربی می‌ساخته، عبارت بوده است از مناسبات با ابرقدرت‌ها، موضع‌گیری‌ها نسبت به روند ستیزش‌های عربی/ اسراییلی، آرمانِ آزادی فلسطین، ویژگیِ تمامیّت‌خواهانه‌ی حکومت‌ها، و شکل‌گیری دولت‌های ناکام. امّا، پیدایشِ جنبش‌های جدید سیاسی در کشورهای عربی، نشانه‌ای است از پدیدارشدن نوعی تحوّل ژرف در کدِ ژئوپولیتیک نهفته در تاریخِ رفتارهایِ سیاسی موجود در کشورهای عربی خاورمیانه. نگارنده، تلاش می‌کند نشان دهد که جنبش‌های سیاسی جدید در کشورهای عربی خاورمیانه، دست‌آوردِ تغییر در ماهیّتِ عوامل ثابت و متغیّرِ ژئوپولیتیک است.

کلمات کلیدی