انگیختگی به معنی وجود سرنخی در صورت برای رسیدن به معناست؛ چیزی که ما را مستقیماً از صورت به معنا رهنمون شود و این بدان معناست که رابطه صورت و معنا همواره یا تنها قراردادی نیست یا این که رابطه قراردادی در پاره ای مواقع به رابطه تصویرگونه مبدل می شود. یکی از انواع انگیختگی ، انگیختگی در سطح واژه های مرکب است. واژه مرکب شفاف واژه ای است که از مجموع معنای اجزای آن بتوان به معنای کلی دست یافت. درباره انگیختگی گروهی بر این باورند که واژگان ابتدائی بشر انگیخته بوده اند و با گذشت زمان به دلیل روی دادن تغییرهای آوایی و یا دگرگونی های دیگر، درجه انگیختگی واژگان کاهش یافته است. در این پژوهش به صورتی عمیق تر و دقیق تر به این پدیده نگریسته ایم و برای بررسی این فرضیه، با انتخاب چهار متن سفرنامه از زمان حال و استخراج 2800 واژه محتوایی از آنها انگیختگی واژه های مرکب را در این متن ها بررسی کرده ایم؛ سپس این وآزه ها را با 2800 واژه استخراج شده از چهار متن در دویست سال پیش مقایسه کردیم تا با بررسی ها و مقایسه های اماری دریابیم که از دویست سال گذشته تاکنون، واژگان مرکب زبان فارسی به سمت انگیختگی رفته اند یا ناانگیختگی. مقایسه نتایج حاصل از بررسی این دو دوره نشان می دهد که در شمار واژگان مرکب نیمه انگیخته در زبان فارسی ، در زمان حال، افزایشی معنادار نسبت به دویست سال پیش صورت گرفته است اما در شمار مرکب انگیخته، ناانگیخته و در مجموع واژگان مرکب، تغییر معناداری روی نداده است. بنابراین شاید بتوان گفت از دویست سال پیش تاکنون، واژگان مرکب نیمه انگیختگی در زبان فارسی بیشتر به سمت شفافیت پیش رفته اند تا تیرگی.

کلمات کلیدی