نفوذ یکی از پدیده های مهم در چرخه آبی است. تغییرات زیاد رطوبت خاک سبب تغییرات زیادی در سرعت نفوذ آب در خاک می شود. علاوه براین اندازه گیری نفوذ وقت گیر و مشکل است، بنابراین استفاده از توابع انتقالی برای تخمین سرعت نفوذ آب در خاک حائز اهمیت است. در این پژوهش، سرعت نفوذ آب در خاک در سه کاربری زراعی، مرتع و باغ در شهرستان نیشابور واقع در خراسان رضوی اندازه گیری شد. اندازه گیری نفوذ در هر کاربری به روش تک حلقه در 5 نقطه با سه تکرار انجام شد. همچنین ویژگی های زودیافت خاک شامل توزیع اندزه ذرات، ماده آلی (OM)، جرم مخصوص ظاهری (Bd) و درصد رطوبت وزنی (θm) خاک اندازه گیری شدند. روابط بین ویژگی های زودیافت و میانگین سرعت نفوذ لحظه ای و نهایی آب در خاک مورد بررسی قرار گرفت. سپس میانگین سرعت نفوذ لحظه ای و نهایی آب در خاک با استفاده از معادلات رگرسیونی تخمین زده شد. نتایج نشان داد که میانگین سرعت نفوذ لحظه ای و نهایی آب در خاک با ویژگی های زودیافت خاک همبستگی معنی داری داشتند و دقت معادلات رگرسونی در تخمین میانگین سرعت نفوذ لحظه ای با گذشت زمان افزایش یافت، به طوری که بالاترین مقدار ضریب تبیین (R2) برای سرعت نهایی نفوذ آب در خاک های مورد مطالعه به دست آمد. اما هیچ گونه همبستگی معنی داری بین ضرایب معادلات تجربی (مدل های فیلیپ، کوستیاکوف، کوستیاکوف-لوییز، هورتون وسازمان حفاظت خاک آمریکا) و ویژگی های زودیافت خاک مشاهده نشد. با توجه به هزینه و زمان کم در اشتقاق توابع انتقالی، استفاده از آنها برای تخمین میانیگن سرعت نفوذ لحظه ای و نهایی آب در خاک توصیه می شود.

کلمات کلیدی