در بین گیاهان روغنی متداول در جهان، گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) تنها گیاه بومی ایران می باشد و کشور ما به عنوان یکی از مراکز تنوع آن شناخته می‌شود. تخمین تنوع ژنتیکی لاین های مناطق مختلف جغرافیایی اطلاعات با ارزشی را در باره نگهداری و استفاده از ژرم پلاسم دست نخورده موجود در هر منطقه را در اختیار اصلاحگران قرار می‌دهد تا از این تنوع جهت افزایش کارآیی صفات کیفی و کمی و افزایش عملکرد استفاده کنند. به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی ژرم پلاسم گلرنگ، 72 ژنوتیپ گلرنگ از ژرم پلاسم بین المللی و بومی ایران (69 ژنوتیپ زراعی از مناطق آمریکا، کانادا، سیمیت، مکزیک، ترکیه، مصر، هند و 3 نمونه گلرنگ وحشی اکسی کانتا) توسط 20 نشانگر ملکولی ISSR مورد بررسی قرار گرفت. از میان 338 باند تکثیر یافته تعداد 332 باند چندشکلی نشان دادند (2/98درصد). متوسط تعداد باند پلی مورفیسم در هر آغازگر 6/16 بدست آمد. تعداد باند چندشکل تکثیر یافته در هر آغازگر بین 21-12 باند بود. نتایج حاصل از تجزیه کلاستر نشان داد که این نشانگر قادر به تشخیص ژنوتیپ ها از یکدیکر است. توده های ایرانی در اکثر گروهها حضور داشتند که این امر دلیل بر تنوع زیاد در داخل جمعیت گلرنگ ایرانی و همچنین کاندید بودن این منطقه به عنوان یکی از خاستگاه های اصلی برای ژرم پلاسم گلرنگ است. بر اساس فاصله ژنتیکی نی، جمعیت ایران با جمعیت های آمریکا، مکزیک و سیمیت کمترین فاصله را داشتند لذا احتمال تهیه توده های اولیه ژنوتیپ های مورد مطالعه این جمعیتها از ایران وجود دارد. شاخص های تنوع، تجزیه به مختصات اصلی(PCoA) و تجزیه واریانس مولکولی نشان داد که عمده تنوع در داخل جمعیت ها است. تجزیه به مؤلفه های اصلی، گروهبندی بدست آمده در تجزیه خوشه ای را تائید نمود. بر اساس عدم تطابق تنوع ژنتیکی و جغرافیایی بدست آمده در این پژوهش به نظر می رسد که انتخاب ژنوتیپها جهت اجرای برنامه های اصلاحی در گلرنگ بهتر است با استفاده از تنوع ژنتیکی صورت بگیرد. این نتایج نشان داد که نشانگر ISSR می-تواند یک سیستم نشانگر مناسب در جهت تشخیص تنوع داخل گونه ای و روابط ژنتیکی بین گونه ای برای استفاده در اصلاح گونه ها مورد استفاده قرار گیرد.

کلمات کلیدی