سالهاست که بشر به اهمیت آب های زیرزمینی پی برده است، اما پتانسیل آلودگی آب های زیرزمینی در نتیجه فعالیت های انسانی در چند سال گذشته مشخص شده است، بنابراین، حفاظت کیفی منابع آب از اهمیت زیادی برخوردار است . یکی از راه های مناسب برای جلوگیری از آلودگی آب های زیرزمینی، شناسایی مناطق آسیب پذیر آبخوان به آلودگی، بررسی تغییرات مکانی کیفیت آب زیرزمینی و مدیریت بهره برداری از منابع آب وکاربری اراضی است. در این مقاله نقشه پهنه بندی آسیب پذیری آبخوان دشت امامزاده جعفر گچساران واقع در ناحیه گرمسیری و خشک جنوب استان کهگیلویه و بویراحمد به کمک مدل DRASTICارزیابی شده و همچنین تغییرات مکانی کیفیت آب زیرزمینی از نظر شرب بکمک شاخص GWQIمورد ارزیابی قرار گرفته است. در مدل DRASTIC، هفت عامل هیدروژئولوژیک مؤثّر بر آسیب پذیری آبخوان مورد بررسی قرار گرفته و نتایج تحلیل حساسیت به دو روش حذف پارامتر و تک پارامتری نشان می دهد که مهمترین پارامتر تاثیر گذار بر شاخص آسیب پذیری محیط غیراشباع آبخوان می باشد. شاخص کیفی GWQI از تلفیق 10 پارامتر (Ca2+، +Na، Mg2+، Cl-، -NO3، SO42- ، pH، EC، TDS، TH) موثر بر کیفیت آب زیرزمینی حاصل و نقشه پهنه بندی تغییرات مکانی کیفیت آب زیرزمینی دشت امامزاده جعفر بکمک این شاخص تهیه شده است. نقشه پهنه بندی کیفی دشت امامزاده جعفر بر حسب شاخص GWQI گویای این است که حدود 4/65، 3/31 و 3/3 درصد از سفره آب زیرزمینی مورد مطالعه بترتیب دارای کیفیتی عالی، خوب و بد می باشد. بطور کلی کیفیت آب زیرزمینی در اکثر نقاط دشت عالی و در بخش های شمال غربی دشت به دلیل بالا بودن غلظت پارامترهای TDS و EC ، خوب تا بد می باشد. براساس نتایج حاصل از مدل DRASTIC، 2/4، 2/56 و 0/37 درصد از آبخوان امامزاده جعفر به ترتیب دارای آسیب پذیری بالا، متوسط و کم بوده و آسیب پذیری 6/2 درصد از منطقه قابل اغماض می باشد. منطقه ی با آسیب پذیری بالا نیز در بالادست جریان آب های زیرزمینی ( در قسمت شمال غربی منطقه) قرار داشته و در صورت ورود آلودگی به این بخش از آبخوان، احتمال پخش آن در کل آبخوان وجود دارد. از اینرو، بمنظور حفاظت کیفی منابع آب زیرزمینی، پیشنهاد می گردد که ضمن جلوگیری از فعالیت های صنعتی و کشاورزی آلوده کننده، الگوی مدیریتی مناسبی در راستای بهره برداری بهینه از منابع آب زیرزمینی و کاربری اراضی منطقه اتخاذ گردد.

کلمات کلیدی