مقدمه : پرورش ابعاد شناختی و هیجانی خلاقیت یکی از غایت‌ها واهداف نظام های آموزشی است که بویژه در دوره دبستان در کانون توجه متخصصان قراردارد. در دهه های اخیر نظام تعلیم-وتربیت ایران شاهد جریان نیمه رسمی وچالش انگیزی است که تحت عنوان آماده سازی کودکان برای قبولی در مدارس سمپاد(تیزهوشان)آسیب های تربیتی-روان شناختی مختلفی را برای دانش آموران دبستانی(واخیرا راهنمایی) بهمراه داشته است که یکی ازبرجسته‌ترین آنها،خلاقیت زدایی و نتیجه گرایی و آزمون محوری است. بدین لحاظ پژوهش حاضر از منظر آسیب شناسی خلاقیت به بررسی برنامه ها و کلاس های آماده سازی برای قبولی در تیزهوشان پرداخته است. روش: بررسی حاضر در زمره پژوهش های اقدام پژوهشی است و به نوعی ماحصل تجارب تخصصی پژوهشگر در حدود ده سال مشاوره و تعامل با دانش آموزان و خانواده ها و معلمان ایشان است، و بصورت مشخص ازاطلاعات کیفی بدست آمده از مصاحبه باتعدادی از معلمان(n=5)،والدین(n=5)،و مصاحبه با دانش آموزان شرکت کننده در برنامه های مزبور(n=6)نیز استفاده شده است. یافته ها:درحالی که سیالی، انعطاف پذیری، نوآورری و بسط خصیصه های اصلی تفکر خلاق اند لیکن برخی مدارس برای آماده سازی دانش آموزان برای قبولی در مدارس تیزهوشان برنامه های آموزش فشرده و تست زنی وآزمون های مکرری را ارایه می کنند،که نه تنها برخلاف پرورش خلاقیت است بلکه باتاکید برتست زنی و حافظه گرایی و با به بی راهه کشاندن انرژی وانگیزه دانش آموزانی که حداقلی از استعداد و انگیزه درآن ها و جود دارد،درنهایت خلاقیت زدایی مضاعفی را نیز به آنهاتحمیل می سازد. نتیجه گیری: چنین برنامه هایی نمونه های بارزی از برنامه های خلاقیت زدا هستند که باافزایش رقابت-گرایی،نتیجه محوری،پرآموزی و حافظه محوری، استرس آفرینی بیش ازحد،و با حذف اوقات فراغت تابستان و بعداز ظهرهای سال تحصیلی،و بادسته بندی کردن دانش آموزان تحت عناوینی نظیر تیزهوش وغیر تیزهوش،و زرنگ وکم کار(یا تنبل) در نهایت فرصت های طلایی تجربه-خلاقیت را تبدیل به ایجاددلزدگی و بی اشتهایی نسبت به یادگیری اکتشافی می نمایند وبا نگرشی خوش بینانه دانش آموز را به یک ماشین تست زن و مخزن یادگیری غیرخلاقانه تبدیل می سازد.و در نتیجه سرمایه سوزی و خلاقیت زدایی یکی از هدایای چنین برنامه هایی برای نظام تعلیم و تربیت کشور است.راهکارهایی نظیر اصلاح شیوه شناسایی تیزهوشان، تغییر رویه در جداسازی تیزهوشان از جریان عمومی با برنامه هایی غنی سازی،اصلاح نگرش والدین و معلمان، ارتقای شیوه نظارت سازمانی و تدوین قوانین وبرخورد مناسب با آسیب آفرینی ها وجرایم آموزشی نظیر تیزکوش پروری، وهمچنین ارزشمندسازی و گسترش برنامه های واقعی خلاقیت زا از جمله راهکارهایی هستند که به برون رفت از بحران خلاقیت زدایی مضاعف کودکان در دوره دبستان تحت عنوان تیزهوشان کمک می نمایند. کلید واژه ها: خلاقیت ، خلاقیت زدایی، تیزهوشان، دوره دبستان،تست زنی، تیزهوش پروری، رقابت گرایی، آزمون محوری.

کلمات کلیدی