حاکمیت عباسیان که محصول جنبشی انقلابی و حرکتی آرمان گرایانه بود،در نخستین مراحل استقرار خود، شیوه های قهرآمیز و خشونت باری را در برخورد با بازماندگان رژیم اموی در پیش گرفت. طولی نکشید که با تغییر نگرش خلفای عباسی، شماری از کارگزاران رژیم پیشین، در دوره جدید به خدمت گرفته شدند تا در مناصب اداری، نظامی و قضایی به ایفای نقش بپردازند. دگردیسی در رفتار عباسیان نسبت به امویان، عمده ترین مسأله ای است که این مقاله میکوشد تا به روش توصیفی- تحلیلی به تبیین آن همت گمارد و نشان دهد که عباسیان با گذر از دورۀ «کرسی لرزان سیاست» که به حذف شماری از بازماندگان اموی انجامید، سیاست شمول گرایانه ای را در پیش گرفتند تا اقوام و طوایف مختلف، ازجمله کارگزاران بازماندۀ اموی در میان اعراب شمالی و جنوبی را به زیر چتر فراگیر خود درآورند تا از این رهگذر، مانع از بازتولید رقابت های کهن میان آنها شوند و با تبدیل تهدیدها به فرصت ها، از تجربه و مهارت کارگزاران اموی در تنظیم و روالمند کردن امور اداری، نظامی و قضایی خویش بهره گیرند.

کلمات کلیدی