پایداری تولید در بوم نظام های کشاورزی به حفظ و تقویت اشکال مختلف تنوع زیستی در آنها وابسته می باشد. علیرغم نقش اکولوژیکی که تنوع در پایداری و ویژگی های کارکردی اکوسیستم های کشاورزی دارا می باشد، مطالعات جامعی در این زمینه در ایران انجام نشده است. بنابراین هدف از این تحقیق، بررسی جامع تنوع زیستی در بوم نظام های کشاورزی و همچنین بررسی روابط موجود بین تنوع زیستی کشاورزی و سایر عوامل اقلیمی در ایران بود. داده های مورد نیاز برای این تحقیق از شهرستان های مختلف 30 اسنان کشور جمع آوری گردید. کلیه محصولات کشاورزی به 8 گروه باغی، غلات، صتعتی، حبوبات، دارویی، علوفه ای، صیفی و سبزی طبقه بندی شد. نتایج نشان داد که بین استان های مختلف کشور از نظر تنوع زیستی اختلاف زیادی وجود داشت. از بین کلیه محصولات کشاورزی، غلات (2/56%) و محصولات باغی (6/20%) بیشترین سطح زیر کشت را دارا هستند. استان های فارس، خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان به ترتیب با 62، 58 و 57 گونه زراعی و درختی بیشترین و استان های بوشهر و هرمزگان به ترتیب با 39 و 36 گونه کمترین غنای گونه ای را دارند. صرفنظر از گیاهان دارویی که دارای تنوع بسیار پایینی (21/0%) بودند، به طور میانگین بیشترین و کمترین شاخص تنوع زیستی بر اساس شاخص شانون به ترتیب مربوط به محصولات باغی (95/1) و محصولات علوفه ای (60/0) بود. نتایج نسان داد که بین شاخص تنوع شانون و سکنواختی گونه ای همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد. همچنین اقلیم گرم و خشک فلات مرکزی ایران و اقلیم معتدل و مرطوب خزری به ترتیب بیشترین و کمترین تنوع بتا را در بر دارند.

کلمات کلیدی