محدوده معدنی طلای هیرد در استان خراسان جنوبی و در 140 کیلومتری جنوب شهرستان بیرجند واقع شده است. در این محدوده توده های نفوذی مافیک تا اسیدی با ترکیب گابرو تا گرانیت در توالی آتشفشانی- رسوبی ترشیاری نفوذ کرده و آنها را تحت تاثیر قرار داده اند. بر اساس مقدار پذیرفتاری مغناطیسی، این نفوذی ها در دو رده مگنتیتی (اکسیدی) و ایلمنیتی (احیایی) تقسیم بندی شده اند. مهمترین دگرسانی هایی که در سطح زمین و گمانه های حفاری شناسایی شده اند عبارتند از: 1) کوارتز- تورمالین- سرسیت 2) کربناتی 3) اسکارنی شدن و 4) پروپیلیتیک. کانی سازی طلا و عناصر همراه(W, Sn, Bi, As, Sb, Pb, Zn, Ag) به صورت جانشینی، پراکنده، رگه-رگچه ای، توده ای، برشی و اسکارن در ارتباط با توده نفوذی گرانیتی- گرانودیوریتی احیایی و با فواصل مختلف نسبت به آن تشکیل شده است. مطالعات زمین شناسی، دگرسانی و کانه زایی کانسار طلای هیرد و مقایسه مشخصات آن با ویژگی های ذخایر طلای شناخته شده در سطح جهان، نشان می دهد که این کانسار از نوع ذخایر طلای مرتبط با توده های نفوذی احیایی (RIRGS) می باشد. از آنجا که در این سیستمها بیشترین ذخیره طلا همراه با سولفید بوده و در سقف استوک های گرانیتوئیدی احیایی کانه ساز و سنگهای هورنفلسی مجاور، شکل می-گیرد، اکتشافات ژئوفیزیکی به روش پلاریزاسیون القایی و مقاومت ویژه الکتریکی بر روی توده نفوذی گرانیتوئیدی احیایی و نواحی همجوار با هدف شناسایی بخشهای پنهان کانی سازی، انجام شده است. تلفیق داده های ژئوفیزیکیIP –RS) ) با اطلاعات زمین شناسی، آلتراسیون و کانی سازی منطقه، دلالت بر کانی سازی گسترده ای در حاشیه شرقی توده نفوذی و سنگهای دربرگیرنده دارد. در این ارتباط شش ناحیه بی هنجار با بارپذیری بیش از 30 میلی ولت بر ولت مشخص شده که به طور کلی می توان آنها را در دو دسته جداسازی نمود: 1) بی هنجاری دارای پلاریزاسیون القایی بالا و مقاومت ویژه کم که ناشی از حضور فراوان سولفورهای فلزی به صورت پراکنده، رگچه ای و توده ای همراه با دگرسانی شدید سرسیتی است. 2) بی هنجاری دارای پلاریزاسیون القایی بالا و مقاومت وی‍ژه الکتریکی متوسط تا بالا که مشخص کننده وجود سولفورهای فلزی به صورت پراکنده و شدت زیاد دگرسانی سیلیسی-کربناتی می باشد.

کلمات کلیدی