خصوصی‌سازی به این دلیل در دستور کار دولتها قرار گرفت که ناکارایی مالکیت دولتی در فعالیتهای اقتصادی اثبات شده بود. دلایل این ناکارایی طبق نظریه‌های اقتصادی عبارتند از دخالت سیاستمداران و بوروکراتها در بنگاه‌های دولتی، تحمیل اهداف اجتماعی متعدد به بنگاه‌های دولتی و نواقص نظام پاسخگویی در بنگاه‌های دولتی نسبت به بنگاه‌های خصوصی. این دلایل باعث می‌شود که فعالیت‌های بنگاه‌های دولتی در شرایط غیررقابتی و تحت حمایت بودجه و قوانین دولتی انجام گیرد. برای رفع معضل ناکارایی بنگاه‌های دولتی، کشورها به خصوصی‌سازی روی آوردند. دو حالت حدی برای خصوصی‌سازی، روش چین و روش روسیه بود. در روش چین که به آن «خصوصی‌سازی از پایین» نیز گفته می‌شود بازارها برای ورود بنگاه‌های خصوصی آزاد می‌شود ولی در روش روسیه، خصوصی سازی با واگذاری گسترده مالکیت دولتی همراه است. برنامه خصوصی‌سازی صنعت بیمه ایران که از سال 1379 شروع شد به صورت خصوصی‌سازی از پایین بود تا این که از سال 1388 با قانون اجرای سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی، خصوصی‌سازی با واگذاری مالکیت شرکت‌های بیمه دولتی نیز در این صنعت ادامه یافت. در این مقاله، نشان داده می‌شود که خصوصی‌سازی از پایین در صنعت بیمه ایران توانسته است با گسترش رقابت، نتایج مفیدی را برای این صنعت در پی داشته باشد. زیرا حجم فعالیت‌های بیمه‌ای را گسترش داده، محصولات صنعت بیمه کشور را متنوع کرده، حتی با ایجاد رقابت بر برخی شاخص‌های عملکردی شرکتهای بیمه دولتی تاثیر مثبت داشته است. در حالی که واگذاری بنگاه‌های بیمه دولتی (هرچند هنوز در ابتدای راه است) به غیردولتی‌سازی بنگاه‌های بیمه دولتی از طریق نهادهای شبه‌دولتی منجر شده، مدیریت دولتی در این بنگاه‌ها ادامه یافته و این خصوصی‌سازی بر کارایی آنها تاثیر محسوسی هنوز نداشته است. بنابراین پیشنهاد می‌شود به منظور تکمیل برنامه خصوصی‌سازی صنعت بیمه در کشور، اقدامات متعاقب در دستور کار قرار گیرد: واگذاری مالکیت بنگاه‌های بیمه‌ای در راستای گسترش رقابت و افزایش کارایی آنها انجام شود، در جهت برخورداری بیشتر از نتایج خصوصی‌سازی از پایین، آزادسازی و مقررات‌زدایی در صنعت بیمه در چارچوب اصلاح نهاد تنظیم مقررات آن ادامه یابد، در راستای برابرسازی محیط فعالیت بنگاه‌های بیمه‌ای همانند بنگاه‌های بیمه خصوصی برای شرکتهای بیمه دولتی نیز محدودیت‌های سخت بودجه‌ای برقرار شود و بازارهای مرتبط با صنعت بیمه گسترش یابد.

کلمات کلیدی