اخباری وجود دارند که قبول و فهم آنها، نه از طریق رعایت اصول عقلائیِ محاوره و نه برای همه، بلکه برای مخاطبانی با درج ه ی معرفتی خاص ممکن م یشود؛ این اخبار در وصف شده اند. و محدّثان شی عه در کتب خود این « صعب مستصعب » زبان روایات، به روایات را با اسناد و تعابیر مختلف ذکر کرد ه اند. فهم پاره ای از این روایات تنها برای سه بندگانی که قلوبشان بر ایمان آزموده شده » و « انبیاء مرسل » ،« فرشتگان مقرب » گروه ممکن شناخته شده و بخشی برای همین سه گروه نیز ممکن نیست . و این نفی ،« است و اثبات، به درجات متفاوت احادیث بازگشت دارد . مقاله حاضر کاوشی در متن این احادیث است . توجه به صدر و ذیل روایات این مجموعه ارتباط وثیق موضوع این روایات با اهل بیت (ع) و فضائل آنها را نشان م ی دهد. فضایل و کمالاتی که در وجود معصومان (ع) است و درک و اعتقاد به صح ت آن برای توده ی مردم مشکل است . نشر این روایات، منوط به اطمینان از قبول مخاطب است؛ لذا ائمه (ع) چنان که خود از برخی افراد تقیه می کرده اند، اصحاب را نیز به منتشر نکردن این اخبار فراخوانده اند . مواجهه با این نوع روایات راهکارهای ویژه ای دارد؛ مانند اینکه نب اید آنها را انکار کرد . بلکه باید آن را به خدا و رسول و ائمه (ع) بازگرداند. گفتنی است که یکی از آسیب های نشر بی ضابطه ی این احادیث، اتهام راوی به غلو بوده است ؛ اما راهکار عملی تشخیص احادیث صعب از روایات مجعول غالیان، به پژوهشی جداگانه نیازمند است.

کلمات کلیدی