تاریخ بیهق اثر ابوالحسن علی بن زید بیهقی معروف به ابن فندق یکی از مهم‌ترین و درخشان‌ترین تواریخ محلّی در ایران است. این اثر همان‌گونه که از نامش برمی‌آید، تاریخ ناحیة بیهق (سبزوار کنونی) و شرح احوال بزرگان و نامداران آن است. در واقع این کتاب یک جغرافیای تاریخی است که بسیاری از زوایای تاریک ناحیة بیهق و بخشهایی از خراسان آن روزگار را روشن می‌سازد. این کتاب که نخستین بار به کوشش زنده‌یاد احمد بهمنیار در سال 1317 خورشیدی به چاپ رسید، سرشار از اشعار عربی و فارسی است که تاکنون تحقیقی جامع دربارة آنها صورت نگرفته است، حال آنکه بیهقی با احاطة کم نظیری که به ادب عربی و فارسی داشته، جای‌جای کتاب خود را به نمونه‌های شعری شعرای معروف و یا شاعران غیرمعروف اهل بیهق زینت داده است. در این جستار نگارنده به پژوهش دربارة اشعار عربی مقدمه و خاتمة کتاب که به شیوة نثرهای مصنوع سدة ششم در بر گیرندة تعداد زیادی شواهد شعری است، پرداخته و کوشیده است افزون بر معنی ابیات، تا حد امکان مآخذ و گویندگان آنها را مشخص نماید.

کلمات کلیدی