در این پژوهش، به منظور برآورد پارامتر ژنتیکی وراثت پذیری صفت تولید شیر روزآزمون در ماه های مختلف یک دوره ی شیردهی و برآورد همبستگی ژنتیکی بین روزآزمون ها، از 140357 رکورد روزآزمون تولید شیر دوره ی اول شیردهی 165 گله و متعلق به 28292 گاو هلشتاین که بین سال های 1380 تا 1389 زایش داشته اند، استفاده شد. رکوردهای روزآزمون ماهیانه ی تولید شیر با استفاده از یک مدل تابعیت تصادفی، مورد تجزیه و تحلیل ژنتیکی قرار گرفت. در مدل مذبور، اثر ثابت گروه همزمان گله-سال- ماه زایش، متغیرهای کمکی سن حیوان هنگام اولین زایش و درصد ژن هلشتاین قرار داده شد. اثرات تصادفی ژنتیکی افزایشی و محیطی دائمی گاوها برای شکل منحنی تولید در طول دوره ی شیردهی، توسط چندجمله ای متعامد لژاندر با توان چهارم برازش شدند. چندجمله ای های لژاندر در مدل رگرسیون تصادفی به عنوان یکی از مناسب ترین توابع پایه برای توصیف ساختار کوواریانس داده ها استفاده شد. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان داد که ماه های نیمه ی دوم دوره ی شیردهی، وراثت-پذیری بیشتری نسبت به ماه های نیمه ی اول دوره ی شیردهی دارند. پایین ترین و بالاترین مقدار وراثت پذیری به ترتیب در ماه اول (117/0) و هشتم شیردهی (230/0) مشاهده شد. افزایش تدریجی واریانس ژنتیکی در طی دوره شیردهی و بالا بودن واریانس باقیمانده در اوایل دوره شیردهی از عوامل اصلی تغییرات وراثت پذیری در روزآزمون های مختلف بود. مدل های رگرسیون تصادفی به دلیل دارا بودن تعداد پارامترهای بیشتر، برای توصیف دقیق تر واریانس ژنتیکی تولید شیر روز آزمون در طول دوره ی شیردهی سودمند می باشند. همچنین این مدل ها به دلیل اعمال منحنی شیردهی حیوانات در دو سطح ژنتیکی افزایشی و محیطی دائمی، درنظر گرفتن همبستگی ژنتیکی میان روزآزمون ها و استفاده از رکوردهای واقعی در مقابل رکورد برآوردشده 305 روز می تواند برای ارزیابی دقیق تر رکوردهای روزآزمون مورد استفاده قرار گیرد.

کلمات کلیدی