امروزه استفاده از قابلیت‌های کشت سلولی برای تولید مواد مؤثره دارویی بسیار مورد توجه است. ترکیبات فلورسانس در بسیاری از زمینه‌ها مانند محیط زیست، صنایع غذایی و پزشکی ارزشمند می‌باشند. در این پژوهش کشت سوسپانسیون سلولی زیره سیاه، به عنوان یک گیاه دارویی مهم در ایران، در محیط کشت MS مایع حاوی 2 میلی‌گرم در لیتر NAA و 5/0 میلی‌گرم در لیتر BA استقرار یافت. برای جداسازی و خالص‌سازی ترکیب فلورسانس موجود در سلول‌های کشت سوسپانسیون، مقدار 100 گرم سلول خشک را با 100 میلی‌لیتر دی‌کلرومتان عصاره‌گیری کرده و سپس از ستون کروماتوگرافی و روش Preparative TLC برای خلوص بیشتر آن استفاده شد. از مخلوط دو حلال دی‌کلرومتان و متانول با نسبت 1:9 به عنوان فاز متحرک استفاده گردید. نتایج TLC عصاره‌های تهیه شده از اندام‌های مختلف گیاه (بذر، ساقه، برگ، ریشه و بذر) و سلول‌های کشت سوسپانسیون زیر نور UV با طول موج 365 نانومتر نشان داد که یک ترکیب فلورسانس آبی رنگ در اندام ریشه و سلول‌های کشت سوسپانسیون وجود دارد که در اندام‌های هوایی گیاه دیده نمی‌شود. همچنین در شرایط کاملا یکسان مقدار این ترکیب در کالوس محیط جامد کمتر از سلول‌ می‌باشد و مقداری از این ترکیب فلورسانس به درون محیط کشت مایع آزاد می‌شود. به منظور شناسایی این ترکیب از روش رزونانس مغناطیسی هسته استفاده گردید و نتایج آن نشان داد که این ترکیب یکی از مشتقات کومارین (6- متوکسی 7- هیدروکسی کومارین) است. افزوده شدن گروه‌های متیل و هیدروکسی به ساختار کومارین سبب ایجاد ویژگی فلورسانسی در آن می‌شود.

کلمات کلیدی