پیروزی انقلاب اسلامی، به نیازمندی جامعه‌ی انقلابی به متن مدوّنِ قانون اساسی دامن زد. برای پی‌ریزی قانون اساسی جدید، مجلسی به نام «بررسی نهایی قانون اساسی» پدیدار شد. دست آوردِ مذاکراتِ خبرگانِ قانون اساسی که به کارِ ساخت‌وسازِ قانون اساسی ِنوبنیانِ ایرانِ انقلابی، مشغول شده بودند، یک «متن» به شمار می رود. فراتحلیل، تحلیلِ تحلیل‌هاست. تحلیل، عبارت است از شکستن کلّ به قسمت‌های گوناگون، به‌منظور تعیین ماهیّت آن؛ ولی، در فراتحلیل، در آغاز، داده‌ها، از منابع اولیّه استخراج، سپس با یک‌دیگر ترکیب می‌شوند و سرانجام یک کلِّ جدید حاصل می‌شود. نگارنده، با بهره‌گیری از روشِ فراتحلیل، متن مذاکرات مجلس خبرگان قانون اساسی را در زمینه‌ی دوستی و دوستان در سیاست خارجی، بازخوانی می‌کند؛ سپس، گوناگونیِ گفتارها را گونه‌شناسی می‌نماید تا بتواند به این دست‌آمد برسد که درون‌مایه‌ی آن‌چه که خبرگانِ قانون اساسی درباره‌ی مقوله‌ی دوستی در سیاست خارجی گفته‌اند با کدام بسامد، قابلیّت رده‌بندی در دسته‌هایِ مفهومیِ گوناگون را دارد. از آن‌جا که امروزه، مقوله ی دوست/ دشمن در سیاست خارجی به مضمونی جنجال‌انگیز در نظام سیاسی ایران تبدیل شده است، بازخوانیِ آماریِ گفتارهای خبرگانِ قانون اساسی، می‌تواند نشان دهد که بنیادگذارانِ قانون اساسی جدید، درباره‌ی مضمونِ دوستی و دوستان در سیاست خارجی، چه در ذهن داشته‌اند. نگارنده، قصد دارد در این مقاله نشان دهد که آیا می‌توان آن‌چه را که با عنوان دوست/دشمن (در سیاست خارجی)، در ایرانِ پساانقلابی رواج یافته است، بر بنیانِ گفت وگوهایی دانست که خبرگان تأسیس‌کننده‌ی قانون اساسیِ نوبنیان، داشته‌اند.

کلمات کلیدی