به منظور مطالعه صفات فیزیولولوژیکی و مورفولوژیکی هفت رقم چغندرقند [ Jolge، PP8 و SBSI1 (ارقام داخلی)، Giada و Palma (منشأ آلمان)، Monotunno (منشأ سوئد) و Suprema] پاییزه تحت شرایط تنش یخ زدگی در محیط کنترل شده، آزمایشی در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت فاکتوریل بر مبنای طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد و گیاهان در مرحله گیاهچه ای در معرض دماهای یخ زدگی (صفر، 2- ، 4- ، 6- ، 8- ، 10- ، 12- ، 14- ، 16- و 18- درجه سانتیگراد) قرار گرفتند. سپس شاخص های درصد نشت الکترولیت ها، فلورسانس اولیه برگ خو گرفته به روشنایی (Fs)، فلورسانس حداکثر برگ خو گرفته به روشنایی (Fms)، فلورسانس متغیر (ΔF) و کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II (ΔF/Fms) ، میزان فتوسنتز خالص، تعداد و سطح برگ، طول و قطر ریشه چه و درصد بقاء مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان دادند رقمMonotunno به ترتیب با میانگین 88 درصد بقا و 26 درصد نشت نسبت به سایر ارقام برتری دارد. حداقل و حداکثر LT50su به ترتیب به میزان 9/16- و 2/15- درجه سانتیگراد و نیز بیشترین و کمترین مقدار کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II، به ترتیب با میانگین 7/0 و 59/0 در ارقام Monotunno و Sbsi1 مشاهده گردید. نتایج همچنین نشان دادند که بین درصد نشت الکترولیت ها با درصد بقا (***65/0- =r) و نیز با صفات مرتبط با بازیافت گیاه همبستگی منفی و معنی داری (001/0≥P) وجود دارد. درحالیکه همبستگی درصد بقا با تعداد برگ (***88/0=r) و طول ریشه (***87/0=r) مثبت و معنی دار بود. وجود همبستگی مثبت و معنی دار (***97/0 =r) بین درصد بقاء با نسبت ΔF/Fms و نیز همبستگی منفی و معنی دار نسبت ΔF/Fms با دمای 50 درصد کشندگی بر اساس درصد بقا (LT50su) ( ***85/0- =r) و دمای 50 درصد کشندگی بر اساس نشت الکترولیت ها ( LT50el)( ***84/0- =r ) نشان داد ارقامی که درصد نشت کمتر و بقاء بالاتری پس از دوره بازیافت دارند دارای نسبت ΔF/Fms بیشتری هستند. نتایج همچنین نشان دادند که در ارقام متحمل به یخ زدگی، با کاهش درصد نشت الکترولیت ها، LT50su و LT50el بطور معنی داری کاهش یافته و بین این دو شاخص نیز همبستگی مثبت و معنی داری (*75/0=r) وجود دارد.

کلمات کلیدی