ترسیب کربن یکی از مهمترین راهبردهای کاهش غلظت دی اکسید کربن در اتمسفر می باشد. به منظور بررسی میزان ترسیب کربن و انتشار CO2 در بوم نظام های زراعی ایران، میزان ورودی کربن حاصل از 7 محصول زراعی اصلی از گروه‏های های مختلف شامل غلات (گندم، جو، برنج، ذرت)، علوفه‏ای (یونجه)، صنعتی (پنبه) و حبوبات (نخود) در اقلیم های مختلف کشور محاسبه شد و در نهایت با استفاده از مدل ICBM میزان ترسیب و انتشار کربن برای این محصولات و اقلیم های مورد نظر برآورد گردید. میانگین ورودی کربن در طول دوره 20 ساله نشان داد که در بین مناطق اقلیمی مورد مطالعه، اقلیم گرم و خشک دارای بیشترین و اقلیم سرد کوهستانی از کمترین ورودی کربن برخوردار بودند. بیشترین نوسانات ورودی کربن در بین مناطق مختلف در اقلیم سرد کوهستانی با 13/29 درصد تغییر در سال و کمترین نوسانات مربوط به اقلیم مرطوب و گرم با 82/8 درصد تغییر در سال بدست آمد. روند تغییرات ورودی کربن در بین محصولات مختلف نشان داد که بیشترین ورودی کربن توسط یونجه و پنبه و کمترین آن مربوط به نخود بود. همچنین از بین گیاهان مورد بررسی دو گیاه یونجه و پنبه در کلیه سال های مورد بررسی بالاترین میزان کربن ترسیب شده به خاک را دارا بودند و کمترین مقدار آن در گیاه نخود مشاهده شد. در بین اقلیم های مختلف نیز بیشترین و کمترین میزان ترسیب کربن به ترتیب مربوط به اقلیم گرم و خشک و اقلیم مرطوب و گرم بود. از طرفی، بیشترین انتشار CO2 در اقلیم مرطوب و گرم با میانگین 20 ساله حدود 450 کیلوگرم در هکتار در سال و کمترین میزان مربوط به اقلیم سرد کوهستانی با 125 کیلوگرم در هکتار در سال مشاهده شد. نتایج نشان داد که میانگین 20 ساله انتشار کربن به اتمسفر در گیاه یونجه (580 کیلوگرم کربن) بیشتر از دیگر محصولات مورد بررسی بود و گیاه نخود نیز کمترین (8/78 کیلوگرم کربن) میزان انتشار کربن به جو را شامل شد. میزان انتشار CO2 رابطه خطی معنی داری با میزان کربن ورودی به خاک و درجه حرارت نشان داد.

کلمات کلیدی