شناسایی خصوصیات مختلف ریختشناسی، فنولوژیک و عملکردی ژنوتیپهای یک گیاه، به دلیل ارائه اطلاعات لازم در مورد تنوع قابلدسترس و درنتیجه فراهم آوردن امکان انتخاب برای یک یا چند صفت خاص، حایز اهمیت میباشد. به این منظور در این تحقیق، 73 نمونه از ژنوتیپهای نخود تیپ کابلی از بانک بذر حبوبات پژوهشکدة علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت آبی در مزرعة تحقیقاتی دانشکدة کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در اردیبهشت ماه 1386 کشت شدند. صفات مختلف اندازهگیری شده در مورد هر یک از نمونههای کشت شده بر اساس دسکریپتور نخود عبارت بودند از: طول دورة رویشی، طول دورة گلدهی تا غلافدهی، طول دورة گلدهی تا رسیدگی، ارتفاع بوته، طول و عرض برگچه، تعداد برگچه در برگ، طول برگ، سطح برگ، تعداد گره در ساقة اصلی، تعداد شاخههای فرعی اولیه، ثانویه و ثالثیه، تیپ رشدی گیاه، طول گل، تعداد غلاف در دمگل، طول غلاف، ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین، تعداد غلاف در بوته، وضعیت شکوفایی غلاف، تعداد دانه در غلاف، رنگ و شکل بذر، وزن 1000 دانه و عملکرد دانه. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپها از نظر طول دورة گلدهی تا رسیدگی، اختلاف قابل توجهی وجود نداشت؛ به طوری که اختلاف بین کمترین تا 64 %) از نظر طول دورة گلدهی تا / بیشترین تعداد روز از گلدهی تا رسیدگی، 11 روز بود. بیشترین تعداد ژنوتیپها ( 4 15 %) نیز در گروه کمتر از 34 روز قرار گرفتند. از نظر ارتفاعبوته، تنوع / 34 روز و کمترین تعداد ( 0 - رسیدگی در گروه 37 قابل توجهی بین ژنوتیپهای مورد بررسی وجود داشت؛ به طوری که تفاوت کمترین و بیشترین ارتفاع بوتة مشاهده شده با 67 سانتیمتر، بیشترین ارتفاع بوته را دارا بود. عملکرد دانه در 33 درصد از MCC حدود 50 سانتیمتر بود و ژنوتیپ 706 با 885 گرم در مترمربع، بیشترین میزان عملکرد MCC ژنوتیپها، بیش از 400 گرم در مترمربع بود؛ به طوری که نمونة 216 دانه را داشت. با استفاده از آزمون کلاستر، ژنوتیپهای مورد مطالعه در پنج خوشة مجزا قرار گرفتند که در بین این خوشهها، خوشة چهار و یک به ترتیب، دارای بیشترین و کمترین عملکرد بودند. با توجه به نتایج به دست آمده، تنوع قابل ملاحظهای در میان ژنوتیپهای مورد بررسی از نظر صفات ارزیابی شده وجود داشت و لذا به نظر میرسد که این تنوع در برنامههای بِهنژادی جهت بهبود عملکرد این گیاه میتواند مورد استفاده قرار گیرد.

کلمات کلیدی