منطقه کیبرکوه در70 کیلومتری جنوب غربی شهرستان خواف در استان خراسان رضوی قرار گرفته است. این منطقه در شمال شرقی بلوک لوت واقع شده است. واحدهای سنگی منطقه شامل سنگهای دگرگونی پالئوزوئیک و مجموعه توده های نفوذی نیمه عمیق با سن کرتاسه تا ترشیاری است که به شکل دایک، استوک و باتولیت در منطقه نفوذ نموده اند. ترکیب توده ها از گرانیت تا دیوریت متغیر است. براساس پذیرفتاری مغناطیسی، توده های نفوذی منطقه به دو سری مگنتیت (اکسیدان) با مقدار بیش از SI5-10×300 و ایلمنیت (احیایی) با مقدار کمتر از SI5-10×100 تقسیم می شوند. در این مطالعه توده های گرانیتوئیدی سری مگنتیت (اکسیدان) با سری ایلمنیت (احیایی) مقایسه گردیده اند. براساس شاخص آلومینیوم، اغلب گرانیتوئیدهای سری مگنتیت، پتاسیم بالا تا شوشونیتی و از نوع متاآلومینوس و گرانیتوئیدهای سری ایلمنیت، از نوع متاآلومینوس می باشند، بجز مسکویت گرانیت که از نوع پرآلومینوس است. سن توده بیوتیت هورنبلند گرانودیوریت پورفیری در شرق کیبرکوه به نمایندگی از گرانیتوئیدهای سری مگنتیت با استفاده از روش U-Pb در کانی زیرکن 44/43 میلیون سال، مربوط به ائوسن میانی و سن توده پگماتیتی به نمایندگی از گرانیتوئیدهای سری ایلمنیت نیز 48/143 میلیون سال، مربوط به کرتاسه پیشین (Berriasian) تعیین شد. غنی شدگی در عناصر LILE نسبت به عناصر HFSE و عناصر خاکی کمیاب سبک (LREE) نسبت به تهی شدگی عناصر خاکی کمیاب سنگین (HREE) تیپیک ماگماهای گرانیتوئیدهای سری مگنتیت و ایلمنیت تولید شده در زون فرورانش هستند. آنومالی منفی Eu/Eu* نشان دهنده تشکیل ماگما در عمق پایداری پلاژیوکلاز و آلودگی ماگما با پوسته قاره ای احیایی است. توده های اکسیدان، اکثراً دارای آلتراسیون پروپلیتیک و آرژیلیک همراه با کانی سازی مس، سرب، روی، باریت، نقره و طلا و در بخش های شرقی کیبرکوه هستند، در حالیکه در توده های احیایی، آلتراسیون سرسیتی و سیلیسی ضعیف و بدون کانی سازی مشاهده می گردد. در توده های سری اکسیدان میزان Nb>11ppm، نسبت کم Zr/Nb<2، نسبت ایزوتوپ 87Sr/86Sr اولیه بیش از 706/0، نسبت ایزوتوپ 143Nd/144Nd اولیه بیش از 512/0 و مقدار εNd کمتر از 5/3-، اختلاط ماگما با پوسته قاره ای احیایی را نشان می دهد. براساس مقادیر ایزوتوپ اولیه 76/6-εNd= ، نسبت ایزوتوپ 87Sr/86Sr اولیه 707/0 و نسبت ایزوتوپ 143Nd/144Nd اولیه به میزان 512/0، ماگمای توده های سری احیایی از پوسته قاره ای منشأ گرفته است. در ضمن تصادم از پوسته قاره ای در کرتاسه پیشین ماگمای توده های نفوذی سری ایلمنیت (پگماتیت) غرب کیبرکوه، تشکیل و نفوذ نموده اند. براساس محاسبه مقدار TDM ماگمای تشکیل شده در کیبرکوه از یک پوسته اقیانوسی در حال فرورانش قدیمی با سن 820 میلیون سال منشأ گرفته است، که بیشترین آلایش پوسته ای را در طی صعود متحمل شده است.

کلمات کلیدی