زلزله یا هر فاجعه طبیعی دیگر به بخش یا به عبارت دیگر لایه ای از جامعه آسیب می زند که لایه مورفولوژیک نامیده می شود. لایه مورفولوژیک شامل امکانات و ویژگی های فیزیکی جامعه می شود. در ادامه، این احتمال وجود دارد که جامعه بخشی از اعضای خود را از دست بدهد. میزان آسیب به اعضای جامعه، تابعی است از شدت حادثه و نیز استحکام فیزیکی و آمادگی دفاعی جامعه. از دست دادن برخی اعضای جامعه دو پیامد عمده دارد: اول، آسیب به شبکه های روابط اجتماعی و دوم فعال شدن اعضای شبکه های اجتماعی برای جبران آسیب. ویژگی مهم شبکه های اجتماعی آن است که عموما متکی به گره های خاصی نیستند و از بین رفتن گره های معدود منجر به گسست در شبکه نمی شود بلکه دیگر اعضای شبکه را ترغیب به نزدیکی می کند. البته این ادعا توسط دو عامل مهم محدود می شود: اول، تعداد اعضای آسیب دیده و دوم میزان فشار معیشتی به بازماندگان. شدت هر دو این عوامل اگر افزایش یابند می توانند انسجام اجتماعی را مختل کنند، نظم اجتماعی را برهم بریزند و اشخاص را به سوی فردگرایی رهنمون شوند. تحلیل های انجام شده با استفاده از داده های کمّی دست اول نشان می دهد که در روستاهای زلزله زده بم، شبکه های اجتماعی به یاری تقریبا تمام افراد آسیب دیده رفته اند و گرچه خود بازماندگان هم آسیب-دیده بودند اما یاریگری متوقف نشده و این خود عامل مهمی در هضم سریع تر پیامد های ناگوار زلزله بوده است.

کلمات کلیدی