طی دهه‏های گذشته بوم نظام‏های باغچه‏ای به دلیل اهمیتی که در زمینه حفاظت از تنوع‏زیستی کشاورزی داشته‏اند توجه بسیاری از محققان را به خود جلب نموده‏اند. ویژگی‏هایی نظیر سطوح بالای تنوع زیستی،کارایی بالای چرخه مواد غذایی و همچنین کارکردهای متنوع بوم شناختی و اقتصادی- اجتماعی، باغچه‏ها را به الگویی مناسب برای دستیابی به مدلی پایدار در تولید محصولات کشاورزی تبدیل کرده است. با توجه به اینکه تا کنون مطالعات کمتری در رابطه با این ویژگی‏ها در باغچه‏های مناطق خشک و نیمه خشک انجام شده است، هدف از انجام این مطالعه بررسی ساختار تنوع‏زیستی‏کشاورزی با تاکید بر تنوع کارکردی و شناخت عوامل موثر بر آنها در باغچه‏های استان خراسان رضوی (شهرستان‏های مشهد، قوچان و نیشابور) بود. نتایج نشان داد که شهرستان نیشابور با داشتن شاخص تنوع زیستی شانون 88/1 بالاترین سطح تنوع گونه‏ای را دارا می‏باشد، این در حالی است که بالاترین میزان تنوع کارکردی در باغچه‏های شهرستان قوچان مشاهده شد. همچنین نتایج نشان داد که بیش از 79 درصد از تغییرات شاخص تنوع شانون ناشی از تغییر شاخص غنای گونه‏ای می‏باشد، این در حالی است که نتایج حاصل از برازش مدل خطی چندگانه با استفاده از رگرسیون گام‏به‏گام نشان داد که تغییرات صفاتی همچون شاخص غنای گونه‏ای، مساحت منزل و جمعیت خانوار، 84 درصد از تغییرات شاخص تنوع کارکردی شانون را موجب می‏شوند. باغچه‏های شهرستان‏های مشهد، قوچان و نیشابور به طور میانگین با 1/8 تن ترسیب کربن در هکتار نقش مهمی در تعدیل شرایط حاصل از افزایش غلظت گاز دی‏اکسیدکربن بر عهده دارند و مشخص شد که با فاصله گرفتن از مسیرهای آسفالته میزان ترسیب کربن (کیلوگرم در متر مربع ) توسط گونه‏های درختی در باغچه‏ها کاهش می‏یابد .

کلمات کلیدی