بیابانی شدن را می توان نمود عینی فروپاشی اکوسیستم در مناطقی دانست که تغییرات و اغتشاشات محیطی، مجال حفظ تعادل را از اکوسیستم ربوده است. اکوسیستم هایی که به واسطه قرار داشتن در محیط های شکننده از آسیب پذیری بالایی در برابر تغییرات حاصل از نیروهای موثر در بیابان زایی برخوردارند. بخش وسیعی از اراضی کشور ایران را محیط های خشک و نیمه خشک آسیب پذیر به خطر بیابانی شدن احاطه کرده اند، بطوریکه در حدود 75% از اکوسیستم های مناطق خشک و نیمه خشک کشور، با آثار و پیامدهای بیابانی شدن روبرو هستند. هدف از این پژوهش تهیه نقشه آسیب پذیری اکوسیستم های استان خراسان رضوی به بیابانی شدن و ارائه مدیریت راهبردی اکوسیستم های مذکور در چارچوب معیارهای اکولوژیکی-اقتصادی است. بدین منظور در دو مرحله روش پژوهش حاضر انجام گرفت. در مرحله نخست، بر پایه تغییرات کاربری اراضی در بین سال های 1990 الی 2012، نقشه آسیب پذیری بیابان زایی با استفاده از الگوریتم نارتبه ای پرامسه II و معیارهای اصلی بیابان زایی برای سال 2012 تهیه شد. در مرحله بعد، بر اساس نقشه آسیب پذیری تهیه شده و نظرات کارشناسان، شش راهبرد (استراتژی) مقابله با بیابانی شدن اراضی استان بر پایه معیارهای اکولوژیکی-اقتصادی ارائه و سند مدیریت راهبردی مقابله با این پدیده بر پایه الگوریتم نارتبه ای پرامسه تدوین شد. نتایج پژوهش نشان داد که 7/91% از مساحت استان خراسان رضوی در محدوده کلاس کیفی آسیب پذیری زیاد، 36/2% در کلاس آسیب پذیری متوسط و 85/5% در کلاس آسیب پذیری پایین قرار دارد. از میان راهبردهای در نظر گرفته شده، کنترل چرا مهم ترین برنامه اقدام مقابله با بیابانی شدن در استان است. هم چنین به ترتیب راهبرد اصلاح سیستم های آبیاری، کنترل فرسایش، مدیریت منابع آبی و روش های احیاء خاک در رتبه های بعدی این سند قرار گرفتند.

کلمات کلیدی