پژوهش حاضر با هدف بررسی تناسب هدفها در کتاب های درسی تعلیمات اجتماعی دوره راهنمایی تحصیلی با اهداف تصریح شده در اسناد فرادست نظام آموزشی انجام شده است. سؤال کلی این مطالعه معطوف به همسویی هدف های کتاب های مورد بررسی با اسناد فرادست و مشتمل بر راهنمای برنامه درسی مطالعات اجتماعی، اهداف شورای عالی آموزش و پرورش، سند تحول راهبردی نظام تربیت رسمی و عمومی، سند چشم انداز بیست ساله کشور و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بوده است. روش پژوهش تلفیقی از دو روش مقایسه ای و تحلیل محتوا بود؛ در قسمت انطباق میان محتوای اسناد از حیث بررسی همسویی، از روش مقایسه ای و برای تعیین فراوانی در هر مقوله، از تحلیل محتوای بهره گیری شد. واحد ثبت در تحلیل اسناد فرادست، مواد قانونی و در کتاب های درسی مضمون بود. فرایند کد گذاری به شیوه قیاسی انجام شد. برای بررسی اعتبار کدگذاری، یک چهارم از محتوای هر کتاب به صورت تصادفی انتخاب شد و توسط سه نفر کدگذاری گردید. میزان همسانی میان آنان برابر با 96/0 بود. یافته ها نشان داد اگر چه میزان همسویی کتاب های درسی با اهداف اجتماعی فرادست بالا بوده است، لیکن به هدف های سیاسی کمتر توجه شده است که این موضوع در پایه های اول و دوم بارزتر است. همچنین میان نگاه صاحبنظران در خصوص اهمیت هدف ها و میزان توجه به آن ها در کتاب های درسی رابطه قابل قبولی وجود ندارد. بازنگری در سازماندهی و رابطه عمودی محتوای درس تعلیمات اجتماعی به خصوص در زمینه اهداف سیاسی، از اقدامات ضروری توسط برنامه ریزان و مولفان کتابهای درسی قلمداد شده است.

کلمات کلیدی