بررسی زمینه ها و عوامل موثر و مرتبط با ناسازگاری، پیامدهای ارزشمندی برای پژوهشگران و دست اندرکاران تعلیم و تربیت دارد. این پژوهش با هدف بررسی رابطه‌ی جو روانی اجتماعی کلاس و خودتنظیمی با ناسازگاری دانش‌آموزان و آزمون مدل نقش میانجی گرانه خودتنظیمی در این رابطه انجام گرفته‌است. روش پژوهش از نوع توصیفی است؛ که از روش تحلیل مسیر و همبستگی جهت شناخت رابطه بین متغیرها با وجود متغیر میانجی استفاده شد. آزمودنی‌ها شامل 414 دانش آموز پایه‌ی سوم راهنمایی شهر سبزوار (شامل202 پسر و 212 دختر) بودند که به روش خوشه‌ای چند مرحله ای از بین دانش آموزان راهنمایی انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها، از سه پرسشنامه ی جو روانی اجتماعی کلاس (فریزر، گیدینگز و مک روبی، 1995)، پرسشنامه ی خودتنظیمی تحصیلی (کانل و ریان، 1989) و پرسشنامه‌ی سازگاری دانش‌آموزان (سینها و سینگ، 1993) استفاده شد. داده ها با استفاده از روش همبستگی پیرسون، رگرسیون و تحلیل مسیر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین جو روانی اجتماعی کلاس و ناسازگاری کلاسی به صورت مستقیم و به طور غیر مستقیم از طریق واسطه‌گری خودتنظیمی رابطه وجود دارد (052/0=RSMEA، 9= df، 07/19=2، 99/0=GFI، 95/0=AGFI و 11/2= df/2 (. نتایج همچنین نشان داد که بین خودتنظیمی و ناسازگاری رابطه منفی و معناداری وجود دارد (r= -0 /30, p=/001). این بدان معناست که با افزایش خودتنظیمی، ناسازگاری کاهش می‌یابد. نتایج رگرسیون نیز نشان داد که خودتنظیمی درونی و سبک تنظیمی همانندسازی قدرت پیش‌بینی‌کنندگی منفی ناسازگاری را دارند و خودتنظیمی بیرونی پیش‌بینی‌کننده مثبت ناسازگاری است. همچنین بین جو روانی اجتماعی کلاس و ناسازگاری رابطه‌ی معناداری وجود دارد ( r= -0/40, p= 0/001). نتایج حاصل از رگرسیون نشان داد که جو انضباط و جو همبستگی قدرت پیش بینی کنندگی منفی ناسازگاری را دارند. نتایج تحلیل واریانس چند متغیری نیز نشان داد که میانگین نمرات دختران در خودتنظیمی و پسران در ناسازگاری بطور معنی‌داری بالاتر بود(P< 0/05) . بنابراین با توجه به اثرات مثبت کاربرد راهبردهای خودتنظیمی در کاهش ناسازگاری دانش‌آموزان، فراهم‌کردن جو روانی اجتماعی مطلوب کلاسی که به خودتنظیمی دانش‌آموزان بیانجامد، نقش مهمی در کاهش ناسازگاری آنان ایفا خواهد کرد.

کلمات کلیدی