از دیدگاه زبانشناسان، زبان قلمرو اصلی ایدئولوژی است (برای نمونه، نک. فرکلا Fairclough، 1989؛ کرس Kress، 1985). ترجمه به عنوان یک کنش زبانی، ذهنی، آگاهانه، و در عین حال، هدفمند نمی تواند از دیدگاههای فکری مترجم متأثر نباشد. به بیان دیگر، شاید بتوان گفت که در تمام مراحل ترجمه، گزینه های زبانشناختی مترجم، مانند شیوۀ بیان، گزینش واژگان، تعبیرات اصطلاحی، و ساختارهای دستوری، همه به گونه ای، متأثر از جهت گیری های ایدئولوژیک او است. این مقاله، به موضوع ایدئولوژی در ترجمه، تأثیرات آن بر کار مترجم، و جست و جوی پارادایمی (چهارچوبی) در نقد و بررسی نقش ایدئولوژی در متون ترجمه شده پرداخته، و پس از ارایۀ تعاریف مختلف از ایدئولوژی، پرسش تحقیق، به طور خاص، برتأثیر جهان بینی نخستین مترجم انگلیسی زبان رباعیات خیام بر منظومۀ پرآوازۀ وی—که مسعود فرزاد عنوان «خیام وار» بر آن نهاده است— متمرکز گردیده است. برای نیل به چنین مقصودی، در پایان مقاله، چند رباعی «خیامی» و برگردان انگلیسی «اقتباس گونۀ» آنها به قلم فیتزجرالد، که به باور نویسندگان بیشتر نمایانگر دیدگاههای اندیشگانی مترجم هسستند، برای نمونه، از دیدگاهی ایدئولوژیک نقد و بررسی شده اند.

کلمات کلیدی