هدف اصلی پژوهش حاضر پهنه بندی مخاطرات جوی در شمال شرق ایران می باشد. برای این منظور از داده های سازمان هواشناسی کشور در مقیاس روزانه و ماهانه شامل داده های بارش، میانگین دما، کمینه دما، بیشینه دما، سمت و سرعت باد، وضعیت دید و وضعیت جو برای تعداد 17 ایستگاه هواشناسی سینوپتیک در محدوده سه استان خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی برای یک دوره ی 38 ساله( 2008-1971) استفاده شد. در این تحقیق تعداد 13 مخاطره جوی مهم شامل خشکسالی، بارش شدید، بارش حدّی، تگرک، برف سنگین، توفان تندری، کولاک، مه گرفتگی، توفان گردوغباری، روزهای توأم با غبار، یخبندان، امواج گرمایی و سوزباد در محدوده ی شمال شرق ایران مورد بررسی قرار گرفت. در بررسی مخاطرات، بنا به ماهیت هر مخاطره، از روشی مناسب و خاص آن پدیده جوی استفاده شد. بطور کلی پدیده ها در قالب دو روش اصلی مورد بررسی قرار گرفت و نقشه های فراوانی وقوع به تفکیک برای هریک از مخاطرات با بهره گیری از سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. در ادامه با در نظر گرفتن میزان مشابهت ها و تفاوت ها، 13 مخاطره جوی یاد شده در قالب 3 دسته اصلی مخاطرات، شامل مخاطرات دمایی، مخاطرات مرتبط با دید و مخاطرات بارشی دسته بندی شدند و برای هر دسته نقشه پهنه بندی فضایی تهیه گردید. در نهایت با ترکیب نتایج حاصل از بررسی تمامی مخاطرات، نقشه جامع مخاطرات جوی برای شمال شرق ایران تهیه شد. یافته های تحقیق نشان داد که در شمال شرق ایران بخش های کوهستانی شمالی از جهت فراوانی وقوع رخدادها، جزء پرمخاطره ترین مناطق محسوب می گردند. درعین حال، بخش های غربی و جنوبی خراسان از کمترین میزان خطرخیزی برخوردارند. بررسی الگوی فضایی وقوع مخاطرات جوی بیانگر آن است، درحالی که مخاطرات دمایی یک روند افزایشی را از شمال به جنوب نشان می دهند، وقوع مخاطرات بارشی از الگویی معکوس برخوردار بوده، بطوری که میزان وقوع رخدادها از جنوب به شمال افزایش می یابد. در مقابل، مخاطرات مرتبط با دید یک الگوی غالب مداری را بویژه در نیمه شمالی خراسان نشان می دهند، بطوری که از غرب به شرق بر میزان وقوع رخدادهای مرتبط با دید افزوده می شود.

کلمات کلیدی