مهمترین و حساسترین مرحله در اصلاح بیولوژیک اراضی مرتعی استقرار اولیه نهال گیاهان در طبیعت است، که به دلیل شرایط نامساعد محیط در مناطق خشک و نیمه خشک اغلب با شکست مواجه می شود. استفاده از تکنولوژی های نوین و برهم کنش گیاهان با سایر موجودات ممکن است بر استقرار گیاهان در طبیعت کمک کند. هدف این تحقیق بررسی امکان افزایش درصد استقرار و سرعت رشد نهال های گیاه یونجه (Medicago sativa L.) در مرتع بهارکیش قوچان بوده است. بدین -منظور بذر های یونجه ابتدا به مدت 20 روز در شرایط گلخانه (سینی های کشت) کاشته و سپس با دوگونه میکوریزا Glomus masseae و Glomus intraradices تلقیح گردید. پس از یک ماه گلدان ها به عرصه منتقل و کاشت آنها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد. بررسی درصد بقاء نهال ها در دو مقطع زمانی ابتدا و انتهای فصل رویش و اندازه گیری خصوصیات مرفولوژیک نهالهای مستقر شده در انتهای فصل رویش انجام شد. بر اساس بررسی های آزمایشگاهی میانگین همزیستی گیاه یونجه با گونه masseae حدود 62.7 درصد و با میکوریزا intraradices حدود 72درصد بود. همچنین در ارزیابی استقرار گیاه یونجه مشخص شد که همزیستی قارچ میکوریزا در ابتدای و انتهای فصل رویش بطور معنی داری بر استقرار گیاه یونجه تاثیر داشت به طوریکه سبب افزایش درصد استقرار شد، که میکوریزا G. intraradices بیشترین تاثیر را بر استقرار نهال های یونجه داشت. اثر میکوریزا بر روی خصوصیات مورفولوژی نتایج استقرار بود. به عبارت دیگر همزیستی با G. intraradices سبب افزایش وزن خشک برگ، وزن خشک کل گیاه، وزن خشک ساقه، وزن خشک ریشه و نسبت وزن خشک اندام هوایی به وزن خشک ریشه شد در حالی که همزیستی با masseae سبب کاهش برخی از این فاکتورها شد یا اینکه اثری نداشت. نتیجه گیری (1) امکان تلقیح گیاه یونجه با کودهای میکوریزا وجود دارد، قارچ های میکوریز سبب بهبود استقرار گیاه یونجه می شود، (2) می توان از قارچ میکوریز G. intraradices به عنوان یک کود زیستی در افزایش تولید علوفه و استقرار اولیه گیاه یونجه چند ساله Medicago sativa در سطح مراتع خشک، نیمه خشک و شرایط محیطی سخت اکوسیستم ها استفاده کرد.

کلمات کلیدی