نقد جامعه شناختی مجموعه ایی از«رویکردهای نظری متعدد و ناهماهنگ است، که ارائه ی تعریفی دقیق و واحد از آن، غیرممکن است»(Zima, 1984 : 2180). حال مسئله ایی که مطرح می شود این است که چه ارتباطی بین ادبیات و جامعه وجود دارد؟ نقد جامعه شناختی چه دامنه ی معنایی را دربرمی گیرد؟ تفاوت و تمایز آن با جامعه شناسی ادبیات در چیست؟ مفاهیم اصلی و روش های آن کدام اند و چه نقشی در متن رمان ایفا می کنند؟ ازهمین آغاز بحث،همچون بسیاری از نظریه پردازان این حوزه بایستی تأکید وتکرار کنیم که نقد جامعه شناختی، جامعه شناسی ادبیات نیست.بلکه علمی نوظهور است که بیش از چهل سال از تولد آن نمی گذرد . البته جامعه شناسی ادبیات را می توان مقدمه ای برای دست یابی به نقد جامعه شناختی دانست و این امر از آن روست که پژوهش های مربوط به جامعه شناسی ادبیات به بیش از یک قرن می رسد. از این روی در گام نخست، ناگزیر به بررسی پیشینه ی جامعه شناسی ادبیات هستیم تا با ارائه ی تصویری روشن از آن، چگونگی به وجود آمدن نقد جامعه شناختی را ترسیم کنیم .در این راستا، در گام دوم مفاهیم و اصول نقد جامعه شناختی را مطرح و ازاین دریچه، تفاوت های آن را با جامعه شناسی ادبیات یادآور می شویم.

کلمات کلیدی