مسلّم است که شاعران و سخن سرایان فارسی چون دیگر مسلمانان از آیات الهی و سخنان پیامبر(ص) و پیشوایان خویش متأثّر شده آنها را موجب ارتقای کلام خود و چه بسا معیاری برای فصاحت سخن خود دانسته‌اند، استناد به سخن خدا و پیامبر و پیشوایان دینی از یک سو اقناع حال مخاطب را در پی داشته از سوی دیگر باعث استواری و بلندی پایگاه شاعر بوده است. میزان استفاده و نوع بهره برداری از کلام خدا و.... هم یکسان نیست و عوامل مختلف فرهنگی و اجتماعی و سیاسی و بعضاً شرایط فردی شاعران، میزان بهره مندی و نوع استفاده را به گونه ای رقم زده که بعضی چون مولوی قرآن معنوی بسرایند و بعضی چون انوری، مسعود سعد، خاقانی کمتر و بعضی از معاصرین چون نیما و پیروان او خیلی کمتر از مضامین دینی استفاده کنند نوع بهره برداری هم متفاوت بوده این تنوع و تفاوت در قالب های ادبی هم به چشم می خورد. شاعران حبسیه سرا به دلیل گرفتاری، ناامیدی و یأس حاکم بر فضای زندان، تنهایی و دوری از وابستگی‌های زندگی عادی انگیزه بیشتری برای تمسّک جستن به سخنان خدا و پیشوایان دین خدا داشته‌اند. کلام الهی فصل الخطاب همه ادعاها بوده شاعر زندانی توانسته است با بهره گیری از آن به کلام خود قداست و نفوذ آن را بر مخاطب فزونی بخشیده زمینه نجات خود را از حبس فراهم نماید گاه نیز با استناد به کلام خدا و بزرگان دین مرام و عقیده دینی خود را موجه جلوه داده به تبلیغ آن پرداخته‌اند. گروهی دیگر هم به کلام خدا و بزرگان دین تمسک جسته تا به پیشبرد مشی و مرام اجتماعی خود بپردازند. عده‌ای از حبسیه سراها هم ممضامین دینی را زمینه‌ای برای بیان عواطف انسانی و اخلاقی ساخته به توصیه‌های تعلیمی و اخلاقی پرداخته‌اند.

کلمات کلیدی