نقالی نوعی نمایش گفتاری است که مجری آن یک نفر بوده و مطالب را برای شنوندگان و بینندگان در حالیکه آنان در اطراف وی حلقه میزدند روایت می کرده است، رونق چنین نمایشهایی با قدرت یابی خاندان صفوی در ایران وارد مرحله تازه تری گردید . در دوره صفوی موضوعات نقالی از جنبه شاهنامه خوانی و ابومسلم خوانی وارد داستان های ملی و مذهبی و سپس وارد شبه تاریخی و دودمانی گردید . در ابتدای دوره صفوی شاهنامه هایی در خصوص پادشاهان صفوی سروده شد مانند : شاهنامه ماضی ، شاهنامه نواب عالی ،شاهنامه صادقی ، شاهنامه عباسی و رزم نامه شاه اسماعیل با شیبک خان ازبک ، درپایان دوره صفوی و پس از فوت شاه عباس که دوره فتوحات بزرگ و قهرمانی ها سپری گردید خصوصا پس از برقراری صلح قصر شیرین که به مدت پنجاه سال طول کشید دیوانهای سروده شده در خصوص پادشاهان بزرگ صفوی به نظم و نثر خوانده و نقالی می گردید پس از مدتی این اطلاعات تاریخی تبدیل به کتاب هایی شد که از منابع تاریخی عصر صفوی است این گونه منابع که جنبه نقالی دارد با اینکه با انشاء ساده و عامیانه نوشته شده است دارای ویژگی هایی است ، گرچه این نویسندگان کم سواد بوده و چندان مایه و پایه علمی نداشته اند اما اثر تاریخی خود را بروقایع تاریخی استوار کرده اند از جمله این منابع که با انشاهای متفاوت و نامهای محتلف امروزه در دسترس است می توان به تاریخ جهانگشای خاقان ، عالم آرای صفوی و عالم آرای شاه اسماعیل اشاره نمود. این پژوهش در صدد است متون شبه تاریخی عصر صفوی را که بیشتر به کار نقالان و قصه خوانان می آمده اما دارای حقایق تاریخی نیز می باشد مورد برسی و امعان نظر قراردهد و ویژگیهای این منابع را بررسی نماید. کلید واژه : منابع تاریخی ، سبک نقالی ، منابع نقالی ، جهانگشای خاقان ، عالم آرای شاه اسماعیل ، عالم آرای صفوی .

کلمات کلیدی