با توجه به فاصله بعید میان نسخه مادر و نسخه های موجود شاهنامه که حدأقل 3 قرن (برای قدیم ترین نسخه ها) است و وجود نویسش های متفاوت از این اثر حتی در زمان تألیف توسط مؤلف، مسأله نسخه، در شاهنامه پژوهی، از دیرباز، حتی از سده های پیشین، یکی از اساسی ترین مسائل مبتلابه بوده است. در این زمینه، یکی از ضروریات، شناخت و بررسی نسخه های اصیلی است که در تصحیح های موجود، از جمله تصحیح خالقی مطلق، لحاظ نشده است و بررسی آنها و مقایسه با نسخه های شناخته شده می تواند بخشی از ضبطهای از میان رفته کهن را بازیابی و قسمتهایی از این اثر را بازسازی کند. در این حوزه، یکی قلمروهای بکر، نسخه های کهن موجود در ایران است. از این جمله نسخة موسوم به "سعدلو" است که احتمالا متعلق به سده هشتم هجری است و بررسی آن در مقایسه با اقدم نسخ موجود، نشان می دهد این نسخه رونوشتی از نسخه های قدیم تر نیست و وجود بخش عظیمی از ضبطهای کهن در آن نشان می دهد نسخه، نسخه ای اصیل و در خور بررسی است. در این جستار، این نسخه با نسخه های شناخته شدة به کار رفته در تصحیح ها، مقایسه شده، شاخص ضبطهای متفاوت با ضبطهای موجود، ذیل هر داستان، مشخص می شود و در نهایت در تحلیل این تفاوتها، در هر بخش، کوشیده خواهد شد، با بحث در مورد اصالت یا عدم اصالت این ضبطهای متفاوت و معناشناسی ابیات، ضبطهای اصیل شناسایی شده و بر مبنای آن، پیشنهادهای تازه ای برای تصحیح بخش قابل توجهی از ابیات شاهنامه ارائه شود. هدف این تحقیق، اصلاح تصحیح شاهنامه و به دست آوردن تعداد بیشتری از شکل های کهن ابیات اثر است.

کلمات کلیدی