چکیده : از منابعی که می تواند به تحقیقات تاریخی کمک نماید دیوان های شعر است در دوره صفوی گروه زیادی از شعرادیوان های بسیاری را سرودند که در آنها اطلاعات تاریخی وجود دارد برخی از این دیوانها در قالب شاهنامه سروده شده است که از همان ابتدای دوره صفوی سرودن آنها آغاز شده است از جمله این دیوان ها دو دیوان و حماسه تاریخی به نامهای « شاهنامه یا سرگذشت شاه اسماعیل یا اسماعیل نامه» سروده میرزا قاسم گنابادی است که حدود 4500 بیت در شرح سلطنت شاه اسماعیل دارد و دیگری « شاهنامه نواب عالی » در تاریخ سلطنت شاه تهماسب است علاوه بر آن« شاهنامه بهشتی» در باب جنگ های سلطان مراد سوم و محمد خدابنده سروده مولانا بهشتی مشکوکی و همچنین « جنگ نامه کشم » ( کشم نامه ) سروده شاعری از فارس به نام قدری است که این شاعر دیوانی نیز به نام جرون نامه دارد اولی در خصوص جنگ ایران و پرتغالی ها برای فتح قشم در دوره شاه عباس اول و دومی در رابطه با راندن پرتغالی ها از جزیره هرمز است دیوانی به نام « شاهنامه هاتفی » نیز حود هزاربیت در خصوص فتوحات شاه اسماعیل است که ناتمام مانده است « فتحنامه عباس نامدار » سروده صادق افشار شاعر دربار شاه عباس اول است که وقایع تاریخی را از شاه اسماعیل دوم و قتل شاهزادگان تا پایان دوره شاه اسماعیل از ملا رفیع قزوینی از این گروه منابع هستند صدها دیوان شعر دیگر در دوره صفوی سروده شده که گرچه در زمره حماسه های تاریخی نیستند اما از نظر مطالب تاریخی و شرح رویداد ها بسیار مهم می باشند و بعضا وطالبی به زبان شعر در آن ها ذکر شده که در منابع تاریخی وجود ندارد . کلیدواژه : دیوانهای شعر ، منابع تاریخی ، دوره صفوی ، حماسه های دینی ، حماسه های تاریخی

کلمات کلیدی