همیشه بهار (Calendula officinalis L.) یکی از قدیمی ترین گیاهان مورد استفاده در صنایع دارویی می باشد. بمنظور بررسی اثر تراکم بوته و میزان کود نیتروژن بر رشد، عملکرد و خصوصیات کیفی گل همیشه بهار، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت جام در سال زراعی 88-1387 اجرا شد. فاکتورهای اصلی و فرعی به ترتیب شامل چهار سطح نیتروژن (صفر، 30، 60 و 90 کیلوگرم در هکتار) و سه تراکم بوته (25، 50 و 75 بوته در متر مربع) بودند. نیتروژن (بصورت اوره) بصورت سرک در دو مرحله 6-4 برگی و گلدهی مصرف شد. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع ساقه گل‌دهنده، وزن خشک ساقه و ریشه، عملکرد گل، بذر و بیولوژیکی، شاخص برداشت (بر اساس عملکرد گل) و محتوی اسانس و عصاره گل همیشه بهار بودند. نتایج نشان داد که اثرات ساده مقدار نیتروژن و تراکم بوته بر ارتفاع، وزن خشک ساقه و ریشه، عملکرد گل، بذر و بیولوژیکی، شاخص برداشت و محتوی اسانس و عصاره همیشه بهار معنی دار (01/0p≤) شد. با افزایش مصرف نیتروژن از صفر تا 60 کیلوگرم بدلیل افزایش رشد رویشی و بهبود فتوسنتز، عملکرد گل و محتوی اسانس بیش از 100 درصد افزایش و با افزایش بیشتر آن، این دو جزء به ترتیب 33 و 52 درصد کاهش یافت. با افزایش تراکم بوته از 25 به 50 بوته در متر مربع عملکرد گل و محتوی اسانس به ترتیب 23 و 29 درصد افزایش یافت و با افزایش تراکم تا 75 بوته در متر مربع، کاهش به ترتیب 20 و 44 درصدی برای این دو صفت مشاهده شد. بدین ترتیب، می توان از مصرف مقادیر مناسب کود نیتروژن و تراکم به عنوان دو راهکار زراعی برای دستیابی به عملکرد مطلوب کمی و کیفی همیشه بهار بهره جست.

کلمات کلیدی