گسترش کشاورزی متراکم استفاده از کودهای شیمیایی باعث تخریب خصوصیات خاک و بوجود آمدن مشکلات زیست محیطی شده است. استفاده از کودهای آلی می‌تواند به‌عنوان یک راه کار مناسب جهت نگهداری و بهبود باروری خاک و افزایش بهره‌وری مصرف کود مد نظر قرار گیرد. لذا به منظور ارزیابی شاخص‌های رشدی و عملکرد بیولوژیکی و اقتصادی گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.) در پاسخ به کودهای آلی و شیمیایی آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با شش تیمارکودی و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 88-1387 اجرا شد. تیمارها شامل کود گاوی، کود گوسفندی، کود مرغی، ورمی‌کمپوست، کود شیمیایی و شاهد بود. نتایج آزمایش نشان داد که استفاده از کودهای آلی باعث افزایش معنی‌دار عملکرد بیولوژیکی و عملکرد بذر نسبت به تیمارهای شاهد و شیمیایی شد. به تدریج در طول دورة رشد گیاه و رفتن گیاه به مرحله زایشی درصد برگ کاهش و وزن خشک گل‌آذین گیاه افزایش یافت. بیشترین و کمترین شاخص سطح برگ در 90 روز پس از کاشت به ترتیب در تیمارهای کود گاوی و شاهد با مقادیر 96/3 و 14/2 مشاهده شد. حداکثر سرعت رشد محصول در اغلب تیمارها در حدود 90 روز پس از کاشت به دست آمد به‌جز تیمار شاهد که دارای کمترین سرعت رشد گیاه بود و در 75 روز پس از کاشت به حداکثر آن رسید. سرعت اسیمیلاسیون خالص در اکثر تیمارها پس از یک روند صعودی تا حدود 75 روز پس از کاشت، تا پایان دورة رشد روند نزولی دارا بود. ضمن این که بیشترین و کمترین سرعت اسیمیلاسیون خالص در 75 روز پس از کاشت در تیمارهای کود مرغی و شیمیایی با مقادیر 43/0 و 25/0 گرم بر متر مربع در روز به دست آمد. در مجموع نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از برتری کودهای آلی در شاخص‌های رشدی و صفات مورفولوژیک اندازه‌گیری شده بود.

کلمات کلیدی