پسته جایگاه خاصی در بین تولیدات کشاورزی ایران دارد و این کشور به‏عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده پسته در دنیا شناخته می‌شود. محصولات کشاورزی در طی مراحل نگهداری و فرآوری تحت تیمارهای حرارتی مختلفی قرار می‌گیرند. طراحی تمام این فرآیندها نیاز به داشتن پارامترهای حرارتی از جمله ظرفیت گرمایی ویژه محصولات است. با توجه به اهمیت فرآوری پسته به ‏عنوان یک محصول صادراتی، ظرفیت گرمایی ویژه دانه و مغز دو رقم پسته ایرانی (کله قوچی و بادامی) در چهار سطح رطوبتی (رطوبت اولیه (حدود 5%)، 15، 25 و 40% بر پایه تر) و سه سطح دمایی (40، 50 و °C60) در این تحقیق اندازه گیری شد. در هر دو رقم مورد مطالعه اثر رطوبت و دما در سطح 1% معنی دار شد؛ هر چند اثر رطوبت به‏مراتب بیشتر از اثر دما است. ظرفیت گرمایی ویژه دانه و مغز در هر دو رقم با افزایش درصد رطوبت به‏صورت لگاریتمی و با افزایش دما به‏صورت خطی افزایش یافت. تغییرات این پارامتر برای دانه رقم کله قوچی در محدوده kJ kg-1 K-1 936/2-039/1، برای مغز رقم کله قوچی در محدوده kJ kg-1 K-1 230/3-236/1، برای دانه رقم بادامی در محدوده kJ kg-1 K-1773/2-887/0 و برای مغز رقم بادامی در محدوده kJ kg-1 K-1 914/2-811/0 به‌دست آمد. نتایج نشان داد، در یک دمای مشخص ظرفیت گرمایی ویژه مغزها بیشتر از دانه است. در نهایت نیز مدل‌هایی با ضریب تبیین بالا برای پیش بینی این پارامتر بر حسب رطوبت و دما ارائه شد.

کلمات کلیدی