در سال های اخیر فعالیت مزارع پرورش ماهی در حاشیه رودخانه ارتکند کلات گسترش قابل ملاحظه ای یافته است. در این گونه فعالیت ها چنان چه ضوابط زیست محیطی رعایت نشود، ممکن است پیامدهای زیان باری را برای اکوسیستم رودخانه در پی داشته باشد. در این پژوهش، به منظور بررسی تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب رودخانه ارتکند کلات در استان خراسان رضوی که متاثر از ورود پساب مزارع پرورش ماهی قزل آلا در این رودخانه می باشد، بررسی های لازم در هفت ایستگاه مورد مطالعه قرار گرفت. برخی از خصوصیات فیزیکوشیمیایی و زیستی آب رودخانه، طی یک سال و در چهار فصل مختلف اندازه گیری شد. نتایج آنالیز نمونه ها نشان داد، دامنه مقدار متوسط پارامترها در ایستگاه های مطالعاتی در مدت بررسی، برای دما بین 13/3 تا 15 درجه سانتی گراد، اسیدیته 7/9 تا 8/1، هدایت الکتریکی بین 354 تا 732 میلی موس بر سانتی متر، اکسیژن محلول (DO ) بین 8/4 تا 9/6 میلی گرم در لیتر و برای اکسیژن مورد نیاز زیستی (BOD5) و اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (COD) به ترتیب بین یک تا 3/7 و 2/5 تا 13/9 میلی گرم در لیتر متغیر بود. بررسی ها نشان داد، از نظر مکانی در ایستگاه های مورد بررسی به طرف پایین دست رودخانه، افزایش پارامترهای BOD5 و COD در سطح یک درصد معنی دار است. ضمناً کاهش میزان اکسیژن محلول از نظر زمانی یعنی در فصول مختلف سال در سطح یک درصد معنی دار می باشد. بررسی ها نشان داد، تغییرات پارامترهای BOD5 ، COD و DO عمدتاً متاثر از تغییر شرایط محیطی و شدت فعالیت مزارع پرورش ماهی می باشد. هرچند که در پساب مزارع پرورش ماهی در شرایط کنونی مقادیر پارامترهای BOD5 و COD پایین تر از حد مجاز استانداردهای محیط زیست می باشد، بدیهی است با گسترش فعالیت مزارع پرورش ماهی قزل آلا و با تخلیه مستقیم پساب این مزارع به آب رودخانه، مشکلات زیست محیطی رودخانه افزایش خواهد یافت.

کلمات کلیدی