خداوند مقدر ساخت که انسان بوسیله ی انگیزه هایش گام بردارد و بشر بدون هیچ یک از آن ها نخواهد توانست حتی قدمی بردارد. همانطور که ماشین بدون سوخت و یا یک بالون بدون گاز نمی تواند حرکت کند. یافتن آنچه که به انسان انگیزه می دهد در حقیقت، فشار دادن دکمه ی کلیدی او برای رسیدنش به پیشرفت هاست (هلمینگر، 1997به نقل از ویلیامز،2011). انگیزش دلایل رفتار افراد را نشان می دهد و مشخص می کند که چرا آن ها به روش خاصی عمل میکنند. رفتار داری انگیزه، رفتاری با انرژی، جهت دار و دنباله دار است (سانتراک به نقل از امیدیان،1385). از دیدگاه آموزشی، انگیزه، ساختاری چند وجهی است که با یادگیری و پیشرفت تحصیلی مرتبط است (اسلاوین،2006 به نقل از سیدمحمدی، 1389). تفاوت ها و برداشتهای متعددی از انگیزش وجود دارد .در حوزه آموزش، انگیزه یک پدیده سه بعدی است که دربرگیرنده باورهای شخص درباره توانایی انجام فعالیت مورد نظر، دلایل یا اهداف فرد برای انجام آن فعالیت، و واکنش عاطفی مرتبط با انجام آن فعالیت می باشد (استیپک به نقل از حسن زاده، 1380). روان شناسان، ضرورت توجه به انگیزش در تعلیم و تربیت را، به دلیل ارتباط مؤثر آن با یادگیری جدید، مهارت ها، راهبردها و رفتارها متذکر شده اند (پینتریچ 2002 به نقل از شهرآرای 1390). از جمله زیرساختارهای انگیزش عبارتند از: نظریه های شناختی انگیزش که شامل نظریه های هدفی، خودکارآمدی و خودتنظیمی می باشند.: ایمز(1992) جهت گیری هدف را به صورت الگوی منسجمی از باورها، اسنادها و هیجانات فرد تعریف می کند که مقاصد رفتاری فرد را تعیین می کند. این جهت گیری در موقعیت های تحصیلی، مبین انگیزه فرد از تحصیل است (مشتاقی،1391 به نقل از ایمز1992). تقسیم بندی های مختلفی برای جهت گیری هدف وجود دارد از جمله ی آن می توان به تقسیم بندی هدف های عملکردی و هدف های تبحری اشاره کرد. ﻧﻈﺮﯾﻪ ی ﺧﻮدﮐﺎرآﻣـﺪی ﺑـﺮ اﯾن ﻓﺮض ﻣﺒﺘﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑـﺎور اﻓـﺮاد در ﻣـﻮرد ﺗﻮاﻧـﺎﯾﯽ ﻫـﺎ و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﯾﺸﺎن اﺛﺮات ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ ﺑﺮ اﻋﻤﺎل آﻧﻬﺎ دارد و ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه رﻓﺘﺎر اﺳﺖ. ﺧﻮدﮐﺎرآﻣﺪی، ﺑﺮ اﻧﺘﺨـﺎب رﻓﺘﺎر، ﺗﻼش و ﭘﺸﺘﮑﺎر و ﭘﯿﮕﯿﺮی اﻫﺪاف ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ و ﻧﺤـﻮه ی ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻣﻮاﻧﻊ و ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ (بندورا،1997به نقل از رستمی، 1389). در تعریف نظریه ی ﺧﻮدﺗﻨﻈﻴﻤﻲ زیمرمن(1990) خودتنظیمی را ﺷﺎﻣﻞ اﻓﻜﺎر، اﺣﺴﺎﺳﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در وﺻﻮل ﺑﻪ ﻫﺪف ﺟﻬﺖﮔﻴﺮی ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ. از ﻧﻈﺮ وی اﻓﺮاد ﺧﻮد ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪﻛﻪ اﻫﺪاﻓﻲ را ﺑﺮای ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب، راﻫﺒﺮدﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻳﺎدﮔﻴﺮی را ﮔﺰﻳﻨﺶ، اﻧﮕﻴﺰش ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﺮده، ﺑﻪ ﻧﻈﺎرت ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮد را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ (زیمرمن،1990 به نقل از زاهد، رجبی و امیری 1391). عوامل متعددی بر روی انگیزش موثر هستند. عوامل فردی(جنسیت، هدف گرا بودن و..)، عوامل آموزشی (استرسورهای محیط، کیفیت عوامل آموزشی و..)، عوامل خانوادگی (ساخت خانواده) و عوامل اجتماعی (حمایت دوستان) می باشند (ظهیری و رجبی، 1386). یکی از عوامل موثر فردی بر روی انگیزش، آینده نگری و امید به آن می باشد. همانطور که مشاهده شد یکی از عوامل مهم انگیزش هدف گرایی فرد می باشد، افراد هدفمند باانگیزه تر هستند. و این یکی از عوامل موثر بر آینده نگری می باشد. آینده نقش مهمی در شکل دادن به رفتار فعلی ما بازی می کند (زیمباردو 1999 به نقل از هارفورد، 2011). و این درکی از زمان باعث می شود که اهداف و انگیزه های ما، ما را به سوی عمل هدایت کند (کافمن،2004). این توانایی نمایش آینده برای ما منبع بزرگی از انگیزه را فراهم می کند (بندورا،1977 به نقل از هارفورد،2011).FTP یا دورنمای آینده یک مفهوم انگیزشی-شناختی می باشد که در نتیجه ی تنظیم اهداف انگیزشی است) ناتین، 1980 به نقل از سایمونس، 2004). FTP به معنای پیش بینی اهداف آینده در حال حاضر می باشد. مردم با FTP کوتاه، اهدافشان را در آینده ی نزدیک تنظیم می کنند و افراد با FTP بلند، اهدافشان را در فاصله ی دورتری تنظیم می کنند (پیکسو، 2012). مثلا یکی درس می خواند تا فردا امتحانش پاس شود و دیگری درس میخواند برای اینکه این را تنها راه رسیدن به حرفه ی مورد نظرش میداند. می توان با تنظیم اهداف و قراردادن هدف های میانی در طیف اهداف طولانی به اهداف بلند مدت دست یافت ( دی ولدر، 1999 به نقل از دی بیلد , 2011). در این نظریه مردم با FTP بلند، معمولا اهدافی بلندتر و سخت تر تنظیم می کنند ولی افرادی که FTP کوتاهی دارند اهدافشان را آسان تر و کم تر تنظیم می کنند در نتیجه وقتی به آن میرسند لذت کمتری تجربه می کنند ( پیکسو، 2012). اهداف انگیزشی در آینده قرار دارند اما فاصله ی آن ها با هم متفاوت است. ممکن است خیلی کوتاه باشد مثل: بعدازظهر به شنا میروم. یا دور ( خودم را برای امتحانات ورودی دانشگاه آماده می کنم) و یا فراتر از طول زندگی ( پس انداز کردن پول برای تشییع جنازه)(پیکسو، 2012). همچنین FTP بر روی تفاوت های فردی انگیزه ها هم، موثر است. مثلا دو فارغ التحصیل دبیرستان یکی با FTP طولانی و دیگری با FTP کوتاه طول زمان 7 ساله برای دریافت مدرک پزشکی را هرکدام به یک نحوی طی می کنند و برای هر کدام یکجور متفاوت فاصله ی روانی وجود دارد (سایمونس، 2004). طرز نگرش به آینده بر روی انگیزه ی افراد در مورد عملکرد، موثر است. نتایج مثبت فقط برای کسانی است که به آینده نگرش مثبت و امیدوارانه دارند (سایمونس، 2004). درک وسیله ای بودن کار و تکلیف به عنوان وسیله ای برای رسیدن به اهداف آینده باعث انگیزه ی مثبت می شود ولی انجام کار خود، به عنوان هدف، انگیزه ای مثبت در بر ندارد. اما اتصال اهدافی دور برای انجام تکالیف باعث انگیزه ی قوی برای انجام تکالیف فعلی می شود. افراد با دورنمای بلند مدت نسبت به افراد دارای دورنمای کوتاه مدت، بیشتر برای رسیدن به اهدافشان کار میکنند ( دی بیلد، 2011). در مورد ضرورت و اهمیت آینده نگری می توان گفت دورنمای آینده از اهمیت بسیار بالایی برخورددار است. توانایی تحمل تاخیر در پاداش در زمینه ی آموزش و یادگیری امری بسیار مهم است. مانند گرفتن نمره ی خوب پس از یک سال مطالعه و.. و در این حین هم دانش آموزان با تصمیماتی روبه رو هستند که آنها را سریع تر به پاداش لذت بخش می رساند و آن ها باید بین پاداش فوری و لذت کوتاه و یا پاداش بلندمدت و طولانی یکی را انتخاب کنند و این دورنمای آینده است که به او قدرت نگرش به اینده را می دهد (لی، 2012). علاوه بر این، دورنمای آینده باعث توسعه ی مهارت ها، نگرش ها و انگیزه در فرد می شود و او را قادر به شناسایی آینده ی احتمالی و یا آینده ترجیحی خود می کند (هکس ، 2012). بطورکلی، ساختن یک دورنمای آینده ی بلندمدت، واقع بینانه و دارای ساختار خوب یکی از مهم ترین فرآیندها در تحصیلات و در حرفه می باشد. علاوه بر انگیزه ی قوی که به نوجوانان و بزرگسالان می دهد، به آن ها برای برنامه ریزی و تصمیم گیری در مورد تحصیلات و حرفه شان کمک می کند. نتایج مطالعات ناتین و لنز(1985) نشان داد که حوادث گذشته و آینده برروی رفتار حال تاثیر می گذارند. افرادی که بسوی آینده جهت گیری دارند، بر روی تاخیر لذت، برنامه ریزی سازمان دهی شده، تنظیم اهداف و مقاومت در برابر وسوسه ها برای دستیابی به اهداف بلند مدت تاکید دارند. در اکثر موارد این جهت گیری منجر به زندگی مثبت می شود از قبیل پیشرفت تحصیلی، کاهش خطرات سلامتی و اجتماعی و اقتصادی و...(زیمباردو،1999 به نقل از دی بیلد،2011). ممکن است افرادی که جهت گیری به سوی آینده دارند، ویژگی خودشکوفایی را نشان دهند. (لنیکس و بورنر،1998 به نقل از ابوسلام، 2005). طبق نظزیه ی لنز (1999) FTP 2 بعد دارد که شامل: 1- بعد شناختی و 2- بعد پویایی می شود. بعد شناختی: بیانگر قابلیت پیش بینی و نگاه دور به آینده در فرد می باشد. افراد دارای FTP عمیق، قادر به به فرموله کردن ساختارهای اهداف بلندمدت خود در مقایسه با افراد دارای FTP کوتاه مدت می باشند (دی بیلد، 2011). در نتیجه ی بعد شناختی فرد می تواند اهداف انگیزش، باورها، پروژه ها و عملکرد های مستقیم برای رسیدن به هدف را، در این فاصله ی زمانی تعیین کند ( سایمونس، 2004). بعد پویایی: منظور از این بعد، بار ارزش بالایی است که به هدف نهایی داده می شود ( کارشکی 1391). در طول زمان ممکن است ارزش هدف بلندمدت بدلیل تاخیر زمان کاهش یابد اما این شیب کاهش ارزش برای افراد FTPعمیق کمتر از افراد دارای اهداف کوتاه مدت می باشد (سایمونس، 2004). سگینر (2003) نظریه ی (جهت گیری آینده)FO را در ارتباط با آینده نگری در نوجوانان مطرح کرد که سه بعد آموزش عالی، حرفه و ازدواج را مدنظر قرار می دهد. این مقیاس توسط خانم دکتر حجازی برای نوجوانان ایرانی هنجاریابی شده است ( حجازی، 2013). کیت و جان (2007) به دو بعداز دورنمای آینده توجه کردند و نظریه ی CL-FTP را مطرح کردند. این دو بعد عبارت بودند:1- تمرکز بر فرصت ها: توجه فرد به فرصت های باقی مانده. 2- تمرکز بر محدودیت ها: توجه فرد بر محدودیت های باقی مانده می باشد. هرچه مردم تمرکز بیشتری بر فرصت ها داشته باشند از تمرکز آن ها بر محدودیت ها کاسته می شود (بتس، 2013). استرثمن (2008) نظریه ی CFC را مطرح کرد که به پیامد های مربوط به آینده می پرداخت این مقیاس به نوعی اندازه گیری تفاوت های فردی در ساختار تفکر به آینده نیز می باشد.وچهار بعد چارچوب، ارتباط، ارزش و سرعت را در بر میگرفت (هاسمن، 2008) از عوامل موثر بر دورنمای آینده عبارتند از: افزایش سن، میزان درآمد، مقاطع تحصیلی بالاتر (پادوئر ،2007). فینگرمن (1995) گزارش داد که جوانان نسبت به افراد مسن، بیشتر به آینده ی دورتر فکر می کنند. و در مورد دورنمای آینده هیچ تفاوت جنسی وجود ندارد. سیلورمن (1996) متذکر شد کودکان درک متفاوتی از مفهوم حال، گذشته و آینده نسبت به بزرگسالان دارند. جروم و راسل (1969) اولین فرزند بودن و یا تک فرزند بود ن باعث دورنمای بالاتری نسبت به دیگر فرزندان می شود. فان (2009) دورنمای افراد توسط هویت فرهنگی و طبقه ی او شکل می گیرد. مکلوید و کاپلان (2008) امید روی جهت گیری آینده تاثیر می گذارد. ویندوزر (2011) دورنمای آینده ی طولانی مدت با شبکه ای بزرگتر دوستان و تعاملات اجتماعی همراه است. آدلابو (2008) یافته ها نشان میدهد که نوجوانانی که جهت گیری بسوی آینده دارند، برای خود اهدافی تعیین می کنند و به گروه های قومیتی خود، علاقه دارند. شل و هاسمن (2001) باورهای کنترل و جهت گیری اهداف شخصی با دورنمای آینده رابطه دارند. شل و هاسمن (2001) باورهای کنترل و جهت گیری اهداف شخصی با دورنمای آینده رابطه دارند. رابطه ی دورنمای آینده با متغیرهای انگیزش براساس تحقیقات گذشته عبارت است: آینده نگری دانش آموزان با بدست آوردن نمره ی بهتر در مدرسه ارتباط دارد.(زیمباردو ، 1999 به نقل از دی بیلد،2011). آینده نگری با میزان شدت درگیری در تکالیف مدرسه و مطالعه رابطه دارد.( پیسما ،1994 به نقل از دی بیلد، 2011). آینده نگری باعث یادگیری عمیق و بکارگیری راهبردهای یادگیری می شود.( هارسمن شاف ، 2007 به نقل از دی بیلد،2011). آینده نگری بر جهت گیری هدفی، یادگیری عمقی و سطحی، تنظیم گری و خودتعیین گری رابطه دارد. همچنین بر یادگیری تبحری و انگیزه ی خودپیروی تاثیر مثبت دارد.( کارشکی، 1391).آینده نگری با پشتکار، یادگیری عمیق، انگیزه ی درونی رابطه دارد (سایمونس، 2004). شل و هاسمن (2001) به این نتیجه رسیدند که باورهای دورنمای آینده نقش مهمی در انگیزش پیشرفت و مطالعه بازی می کند. اوسی ( 2013) دورنمای آینده باعث تاخیر در لذت می شود و ابن باعث پذیرش راهبرد خودتنظیمی برای رسیدن به اهداف آینده می شود. لنز و سایمونس (2001) پیش بینی آینده تو سط فرد باعث ایجاد زمینه ی معنی داری برای یادگیری و پیشرفت می شود. دورنمای آینده با خودتنظیمی در روابط اجتماعی مرتبط است. دیسینگروم (2011) دورنمای آینده تاثیر خوبی روی جهت یابی هدف دارد. هیلپرت (2012) راهبردهای ساخت دانش، تحت تاثیر دورنمای آینده و درک وسیله ای از تکالیف می باشد. زبردست (2011) بین خودکارآمدی و دورنمای آینده همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد. بحث و نتیجه گیری براساس تحقیقات اخیر که رابطه ی دورنمای آینده با هرکدام از مولفه های انگیزشی در یادگیرندگان بررسی شد، و این نتیجه بدست آمد که دورنمای آینده با اغلب مولفه های انگیزش رابطه ی مثبت و معنی داری دارد از جمله ی این مولفه ها: انگیزش درونی، منبع کنترل، خودکارآمدی، خودتنظیمی، انگیزش پیشرفت، خودتعیین گری، جهت گیری هدف، درک وسیله ای از تکالیف و.. می باشد. بطورکلی از جمله نتایج کمی دورنمای آینده براساس تحقیقات پیشین، افزایش انگیزه ی کلی، تلاش و پشتکار می باشد. و از جمله نتایج کیفی آن یادگیری عمیق و انگیزه ی درونی می باشد. تمامی این تحقیقات و نتایج مهر تاییدی بر گفته ی ناتین(1980) می باشدکه آینده را فضای انگیزشی فرض می کند که به ما انگیزه می دهد. FTP یکی از عوامل ایجاد انگیزه در دانش آموزان و دانشجویان می باشد که می توان آن را برای طیف وسیعی از برنامه های کاربردی به کار گرفت و با به کارگیری آن می توان در هرشرایط زمانی و در هر موقعیتی با استفاده از اقدامات خاص به سوی اهداف دشوار رفت. پروش هدف گرایی و آینده نگری در یادگیرندگان علاوه بر ایجاد انگیزه به آن ها در یادگیری عمیق و فعال بودن در کلاس کمک می کند و باعث می شود کمتر از کاری طفره روند. اما معلمان برای رشد دورنمای آینده و در نهایت انگیزش دانش آموزان خود وظیفه ی مهمی دارند از جمله ی آن، دادن احساس استقلال و خودمختاری به دانش آموزان، می باشد. داشتن آینده ای روشن با فشار و کنترل تضعیف می شود. بنابراین باید به شاگردان فرصت انتخاب و تصمیم گیری داد.(سایمونس، 2004). و همچنین از آنجاکه باورهای یادگیرندگان باعث توجه آن ها به هدفمندی و آینده نگری آن ها می شود و از آنجا که باورهای یادگیرندگان را تجربه های آموزشی آن ها می سازد. ایجاد کردن تجارب مثبت در کلاس برای یادگیرندگان باعث افزایش آینده نگری و انگیزه ی آنان خواهد شد (شل و هاسمن، 2001). اما از جمله پیشنهاداتی که می توان برای تحقیقات آینده داد بررسی نقش و تاثیر سبک های فرزند پروری، شخصیت، خوش بینی تحصیلی، باورهای فراشناختی برروی دورنمای آینده به عنوان یک متغیر انگیزشی می باشد.

کلمات کلیدی