به منظور ارزیابی عملکرد، اجزای عملکرد و تنوع و تراکم علف های هرز در کشت مخلوط ردیفی گندم (Triticum aestiveum L.) و کلزا (Brassica napus L.)، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال زراعی 88-1387 و 89-1388، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش چهار نوع کشت مخلوط ردیفی گندم و کلزا شامل یک ردیف گندم+ یک ردیف کلزا (1:1)، دو ردیف گندم + دو ردیف کلزا (2:2)، سه ردیف گندم + سه ردیف کلزا (3:3) و چهار ردیف گندم + چهار ردیف کلزا (4:4) و کشت خالص هر دو گیاه بود. نتایج نشان داد که اثر الگوهای مختلف کشت مخلوط بر وزن خشک و شاخص تنوع شانون علف های هرز معنی دار بود. بیشترین و کمترین میزان وزن خشک علف های هرز در تیمار گندم خالص و کشت مخلوط سه ردیفی مشاهده شد. علف هرز هفت بند (Polygonum aviculare L.) و خاکشیر (Descurainia sophia L.) به ترتیب با تراکم نسبی 86/42 و 57/3 درصد بیشترین و کمترین فراوانی نسبی را نسبت به سایر گونه های علف هرز داشتند. الگوهای کشت خالص دارای بیشترین شاخص شانون بودند، به طوری‌که بیشترین و کمترین شاخص شانون در تمام مراحل نمونه‌برداری در کشت خالص گندم (86/0) و الگوی دو ردیفی(66/0) به دست آمد. بیشترین مقادیر عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه در کشت خالص به دست آمد و در الگوهای مخلوط بیشترین عملکرد بیولوژیک (برای گندم و کلزا به ترتیب 47/12894 و 07/9231 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد دانه (برای گندم و کلزا به ترتیب 72/4230 و 49/3333 کیلوگرم در هکتار) در تیمار سه ردیفی مشاهده شد. بیشترین شاخص برداشت گندم در الگوی یک ردیفی و بیشترین شاخص برداشت کلزا در الگوی چهار ردیفی به ترتیب با 34/58 و 53 درصد به دست آمد.کشت مخلوط با افزایش تنوع، باعث کاهش تعداد و وزن خشک علف های هرز گردید. به طور کلی، بهترین نتایج در الگوی سه ردیف گندم+ سه ردیف کلزا مشاهده شد.

کلمات کلیدی