نتایج بررس یهای برخی از محققان نشان می دهد که در مناطق خشک و نیم هخشک، کاربرد طولانی مدت آیش در نظام های زراعی متکی بر کشت گندم، سبب افزایش فرسایش و کاهش حاصلخیزی خاک می شود و کاشت بقولات به عنوان محصول جایگزین آیش ممکن است سبب بهبود پایداری تو لید گردد . این پژوهش با هدف مطالعه امکان جایگزینی بقولات در سیستم تناوبی رایج کشت غلات (آیش-گندم) در خراسان شمالی با استفاده از شش الگوی تناوبی دوساله شامل گندم-گندم، آیش-گندم، نخود-گندم، عدس-گندم، ماشک علوف های-گندم و یونجة یکساله-گندم در استان خراسان شمالی (ایستگاه تحقیقات منابع طبیعی و امور دام خراسان در سیساب-بجنورد) طی چهار سال (از سال زراعی 1384 ) و در قالب دو دورة تناوبی دوساله اجرا شد . در بررسی میانگین بیوماس گیاهان - 1381-82 تا سال زراعی 85 1383 مشاهده شد که بیوماس گندم، بیش از بیوماس بقولات بود و در - 1381 و 84 - جایگزین آیش در دو سال زراعی 82 بین بقولات مورد مطالعه، بیوماس ماشک و عدس نیز بیش از بیوماس نخود و یونجه بوده است. از نظر عم لکرد دانه نیز 83 گرم در متر مربع ) بوده / 86 و 3 / 159 گرم در مترمربع) بیش از عملکرد عدس و نخود (به ترتیب با 8 / عملکرد گندم ( 9 تحت تأثیر محصولات جایگزین آیش قرار (P< 0/ است. میانگین عملکرد گندم در دو دورة تناوبی به طور معنی داری ( 05 180 گرم در مترمربع ) بیش از سایر تیمارها بود و عملکرد گندم در / گرفت. عملکرد گندم در تیمار آیش-گندم ( 8 تیمارهای عدس-گندم و ماشک-گندم نیز ضمن نداشتن تفاوت معنی دار با عملکرد تیمار آیش -گندم ، بیش از سایر 110 گرم در مترمربع) حاصل شد . با توجه به نتایج / تیمارها بود؛ درحالی که در تیمار گندم-گندم کمترین عملکرد ( 4 حاصله، به نظر می رسد گیاهان عدس و ماشک بتوانند ب هعنوان گیاهان کاندیدا جهت جایگزینی آیش در استان خراسان شمالی مدنظر قرار گیرند.

کلمات کلیدی