اگر تربیت دینی را تربیتی منتسب به محتوای یک دین بدانیم آنگاه مهمترین مفاد آن از همان دین اخذ خواهد شد. یکی از مهمترین گزاره های دینی به ویژه ادیان توحیدی، مطلق بودن ذات و صفات الهی و انتساب همه وقایع به قدرت اوست، لذا توجه به این انتساب یکی از مفاد تربیت دینی است. از طرفی نظریه اسناد که یکی از مهمترین نظریه های انگیزشی است که بر پایه تقسیم یک تقسیم دو وجهی بیان می دارد که همه مردم در جستجوی علل وقایع زندگی خود، علل را در درون یا بیرون از خود جستجو می کنند و بر این اساس اسنادها یا درونی هستند یا بیرونی؛ و چون اسنادهای بیرونی خارج از حوزه کنترل فرد هستند، اثرات مخربی بر سلامت روانی فرد در حوزه های شناختی، انگیزشی و رفتاری فرد بر جای می گذارند. بر این اساس، پیشنهاد می شود، بکوشیم در فرایند تربیت اسنادهای بیرونی را با اسنادهای درونی جایگزین کنیم. اما بر اساس پیشنهاد فوق، این پرسش پیش می آید که با توجه به توصیه های انگیزشی نظریه اسناد، مبنی بر جایگزینی اسنادهای بیرونی با اسنادهای درونی، جایگاه اسناد به خدا-که با توجه به نگاه هستی شناختی اسلامی، اسنادی درونی به شمار می آید- در تربیت دینی چیست؟ در پاسخ به این سؤال، می توان با استناد به مبانی هستی شناسی دینی و بررسی رابطه اراده خدا و انسانف طولی بودن این ارتباط را دلیل عدم تعارض اسنادهای دینی با تئوری اسناد دانست(غفاری و محمدی، 2010) و یا اینکه با استفاده از مبانی روان شناسی، ضمن پذیرش بیرونی بودن اسناد به کمک خداوند، مدعی عدم تبعیت این اسناد از اصل مخرب بودن اسناد بیرونی شد.(غفاری، تجری و شریفی، 1389) به نظر می رسد اسناد به خداوند در قالب تقسیم بندی دو وجهی(درونی/ بیرونی) اسناد نمی گنجد. ادعای این مقاله این است که می توان این اسناد را در قالب الگوی «اسنادهای ارتباطی» که اخیرا برای تکمیل نظریه اسناد مطرح شده است، پاسخ داد. این الگو، از طرف ابرلی و همکارانش(2011) مطرح شده است. آنها معتقدند نظریه اسناد بر سطوح مختلف فردی تحلیل و تبیین سوابق و نتایج اسناد به خود یا امور بیرون از خود پرداخته است و از پتانسیل حوزه های ارتباطی عاملیت غفلت کرده است و الگوی اسناد ارتباطی می تواند ضمن کمک به گسترش نظریه اسناد این حوزه های مغفول را تحت پوشش بگیرد. این مقاله به بررسی کاربرد این الگو در تربیت دینی خواهد پرداخت.

کلمات کلیدی