اهدافِ سیاست‌خارجی سه‌گانه‌اند: کوتاه‌مدّت، میان‌مدّت و بلندمدّت. هدفِ مقاله‌، بررسی نامه‌های امیرکبیر از منظر هدف‌های سه‌گانه‌ی سیاست‌خارجی است. با بهره‌گیری از تکنیکِ شمارش، کوشش شده است 384نامه‌ی به‌جامانده از امیرکبیر، در قالب تعریف‌های ازپیش‌موجود از هدف‌های سیاست‌خارجی، بازخوانی شود. پژوهش حاضر، استوار بر دو روی‌کردِ کمّی‌ و کیفیِ است. نگارندگان خواسته‌اند نشان دهند که درون‌کاوی ذهن امیرکبیر از خلالِ بازخوانی هدف‌مند نامه‌ها، نمایان‌گر قرابت باورهای او به برخی از هدف‌های سه‌گانه‌ی سیاست‌خارجی بوده است. تحلیل نامه‌ها نشان می‌دهد که هدف‌های حیاتی، میان‌مدّت، و بلندمدّت، به‌ترتیب، از بیش‌ترین و کم‌ترین بسامد بهره‌مند بوده‌اند. در میان شاخص‌ها، حفظ تمامیّت ارضی، بیش‌ترین تکرار(54) و افزایش حیثیّت در نظام بین‌الملل، کم‌ترین تکرار(صفر) را داشته‌اند. شمارش بسامدها، گویای این نکته است‌که دغدغه‌ی امنیّت مرزی و حفظ یک‌پارچگی سرزمینی، دشواره‌ی قاجاری بوده؛ تا جایی‌که، نگهداشتِ حدُّوحدود «ممالک محروسه»، فرصت بروز به دیگر اهداف، نمی‌داده است. برای مستدلّ‌سازی این مقوله که چرا نزد امیرکبیر، هدفِ حیاتی و به‌ویژه حفظِ تمامیّت ارضی، از اهمیّت والایی برخوردار بوده است، «هرمِ سلسله‌نیازهای انسانیِ آبراهام مازلو»، سنجه‌یِ بازتفسیر قرار گرفت.

کلمات کلیدی