عبدالرّحمن جامی (د. 898) و محمد قاسم قاسمی گنابادی(د. 982 دیاربکر)، هر دو از نظیرهپردازان نظامی هستند. نظامی شاعر داستانسرای قرن ششم که خود مخزنالاسرار را به پیروی از حدیقة سنایی سرود (خانلری، 1366: 456) و مورد توجه شاعران بسیاری قرار گرفت که عدة زیادی از آنان، آثار منظوم و منثورش بر آن نظیره سروده و نوشتهاند؛ از جمله نذیرهپردازان بر شعر جامی، دو شاعر خراسانی در سدههای نهم و دهم، جامی و شاگردش قاسمی است (مقدمة زبدة الاشعار: 534؛ ابن یوسف،1320: 481). این مقاله به بررسی اندیشههای جامی و قاسمی در دو منظومة ذکر شده، پرداخته است. اندیشههای دو شاعر در موضوعات: حج، نماز، صوم، سهر و صمت در دو اثر تبیین شد. مقایسة کلی ساختار دو منظومه، برای نشان دادن میزان توجه دونظیرهپرداز، نیز قسمتی از مقاله را به خود اختصاص داده است. جامی و قاسمی که اولی به عارف و دومی به عالم متشرع مشهورند، ضمن نزدیکی اندیشهها، از وارستگی خاصی هم برخوردارند. ویژگی دوم در آثار قاسمی بخش مهمیّ را به خود اختصاص داده است. توصیة هر دو به انجام واجبات و پرهیز از محرمات بخش بزرگی از دو منظومه را در بر گرفته است.

کلمات کلیدی