بخشی از آنچه ما به‌عنوان میراث مشترک ایران و هند می‌شناسیم، ریشه در فرهنگ هند و ایرانی دارد و مربوط به گذشتۀ دور خاور‌ زمین و زندگی مشترک اقوام هندی و ایرانی است. وجوه شباهت «آرش کمانگیر» در اساطیر ایرانی و «ویشنو» در اساطیر هندی، نمونه‌ای ریشه‌دار در این زمینه قلمداد می‌شود. در این جستار، بر‌اساس روش تطبیقی مکتب فرانسوی و با شیوۀ تحلیل محتوا، شخصیت آرش کمانگیر در سه دورۀ باستان، میانه و اسلامی، بررسی شده و وجوه مشترک آن با ویشنو در اساطیر هند نشان داده شده و این نتایج به ‌دست‌ آمده است: دو اسطورۀ آرش و ویشنو دارای خاستگاهی مشترک و به‌تبع آن، وجوه اشتراک دامنه‌دار و گسترده‌ای هستند و در طرح شخصیت اساطیری آن دو، مسئلۀ نبرد خیر و شر از جایگاه خاصی برخوردار است. همچنین وجه جنگاوری ایزد باران، در پروردن اساطیری نظیر آرش و ویشنو، پیکرینه بودن دو اسطوره و ارتباط آن دو، با عناصر طبیعی و عوالم آسمانی، از دیگر نتایج به‌دست‌آمده در این پژوهش است.

کلمات کلیدی